زمزمه عـرفان مطالب تربيتي، عرفاني و اخلاقي و كتاب‌هاي سركار خانم طاهره سادات زرگرمرادي
تفسیر سوره مبارکه شمس
هدف ما در این سوره مبارکه تزکیه نفس و صفای باطن و رسیدن به قلب سلیم است
که البته در عمل هم باید برای رسیدن به صفای دل و تزکیه نفس مجاهدت کرد
امیدوارم به صفای دل و قلب سلیم و قرب الهی نائل شویم
همراه با سوره شمس
کاش می شد در نمازم عشق را دعوت کنم …
کاش می شد بهتر ازآن با خدا صحبت کنم….
کاش می شد یک شب از شبهای عمرم با خدا
بی خیال از آب و نان در گوشه ای خلوت کنم….
کو مرادی، مرشدی یا خضرِ دانایی که من
همچو موسی مدتی در محضرش خدمت کنم…
تشنه ام من تشنه ی آبی که اسکندر نخورد
می رسم روزی به آن اما اگر همت کنم…
ترسم آخر مثل دل هایی که دورند از خدا
من به این دل مردگی های خودم عادت کنم…
باید امشب شوق رفتن در سرم پیدا شود
کوله بارم کو؟ که از “من ” تا ” خدا ” هجرت کنم…
کو مسیرم ؟ هجرت و سجاده ام ؟
تا بعد از این
لحظه های خلوتم را با خدا قسمت کنم…
بسم الله الرحمن الرحیم
{وَالشَّمْسِ وَضُحَاهَا}.
(سوگند به خورشید و روشنائی اش)
{وَالْقَمَرِ إِذَا تَلاَهَا}
( و به ماه هنگامي كه از پی أن برآید)
{وَالنَّهَارِ إِذَا جَلاَّهَا}
( و به روز چون خورشيد را به خوبي آشكار كند
{وَاللَّيْلِ إِذَا يَغْشَاهَا}
( و به شب هنگامي كه خورشيد را فرو پوشد)
{وَالسَّمَاءِ وَمَا بَنَاهَا }
( و به آسمان و آنكه آنرا بنا كرد)
{وَالأَرْضِ وَمَا طَحَاهَا}
( و به زمين و آنكه آن را گسترانيد)
{وَنَفْسٍ وَمَا سَوَّاهَا}
( وبه نفس و آنكه آنرا درست و نيكو نمود)
{فَأَلْهَمَهَا فُجُورَهَا وَتَقْوَاهَا}
( پس بزه كاري و پرهيز كاري اش را به او الهام كرد)
{قَدْ أَفْلَحَ مَنْ زَكَّاهَا}
(بي ترديد كسي كه نفس را
{ از آلودگي پاك كرد] رشد داد، رستگار شد
{وَقَدْ خَابَ مَنْ دَسَّاهَا }
( و كسي كه آن را [به آلودگي ها و امور باز دارنده از رشد] بيالود[از رحمت حق] نوميد شد.
اولین و دومین سوگند به «به خورشید و روشائی آن»
سومین سوگند «قسم به ماه در آن هنگامی که پشت سر خورشید در آید.»
چهارمین سوگند «به روز هنگامی که صفحه زمین را روشن سازد».
پنجمین سوگند «قسم به شب ، آن هنگام که صفحه زمین(یا خورشید) را بپوشاند».
ششمین و هفتمین سوگند «به آسمان و خالق آسمان ، آسمان و آن کسی که آسمان را بنا کرد».
هشتمین ونهمین سوگند «قسم به «زمین« و «خالق زمین» زمین و آن کس که زمین را گسترانیده است»
و سرانجام به دهمین و یازدهمین سوگند«به نفس آدمی، و آنکس که آنرا منظم و مرتب ساخت».
وَالشَّمْسِ وَضُحَاهَا:
خورشيد مهمترين و سازنده ترين نقش را در زندگي انسان و تمام موجودات زمين دارد و عوامل حياتي ديگر، که عامل زندگي هستند
مانند: نور، حرارت، وزش باد، نزول باران، پرورش گياهان، حركت رودخانه ها وآبشارها، و حتى پديد آمدن منابع انرژي را همچون، نفت، ذغال سنگ،
اگر درست دقت كنيم بنور مستقيم آفتاب ارتباط دارند،
بطوريكه اگر اين چراغ حياتي خاموش گردد، تاريكي، ظلمت، سكوت، و مرگ همه جا را فرا ميگيرد.
قسم خداوند سبحانه به شمس که آن از بزرگترین آيات الله، و «ضحاها» اشراق آن است.
رستگاري بدون تهذيب نفس ممكن نيست
سوگندهاي پي در پي و مهمي كه در آغاز اين سورة آمده بيك حساب يازده سوگند وبيك حساب هفت سوگند وبيشترين تعداد سوگندهاي قرآن را در خود جاي داده، که نشان ميدهد مطلب مهمي در اينجا مطرح است،
مطلبي بعظمت سماوات والأرض والشمس والقمر، مطلبي سرنوشت ساز وحيات بخش.
سوگندهاي قرآن عموماً دو مقصد دارند:
أهميت مطلبي كه سوگند به خاطر آن ياد شده
وأهميت خود أموری كه مورد سوگند هستند.
چرا؟ چون سوگند هميشه به موضوعات مهم ياد ميشود.
به همين دليل اين سوگندها فكر و انديشه انسان را بكار مياندازد تا درباره اين موضوعات مهم عالم خلقت بينديشد و از آنها راهي بسوي خدا بگشايد.
« وَالأَرْضِ وَ مَا طَحَاهَا»: زمين كه گهواره زندگي انسان وتمام موجودات زنده است،
زمين با همه شگفتيها: كوهها، درياها، جنگلها، چشمه ها، رودخانه ها ومعادن ومنافع گرانبهايش كه هركدام به تنهايي آيتي از آيات حق و نشانه اي است از نشانه هاي او.(از آن بالاتر خالق ان زمين و كسي كه آن را گسترانيده است.)
« طَحَاهَ» هم به معني انبساط و گستردگي آمده است و هم بمعني راندن و دور كردن و از ميان بردن.
در اينجا بمعني گستردن است، چرا كه اوّلا در آغاز، زمين در زير آب غرق بود، تدريجاً آبها در گودالهاي زمين قرار گرفت، و خشكيها سر برآورد و گسترده شد، واز آن تعبير به (دحو الأرض) نيز ميشود.
ثانياً، زمين در آغاز به صورت پستيها وبلنديها وبا شيبهاي تند وغير قابل سكونتي بود، بارانهاي سيلاتي مداوم باريدند، و ارتفاعات زمين را شستند ودر دره ها گسترده اند، وتدريجاً زمينهاي مسطح و قابل استفاده براي زند گي انسان و كشت و زرع بوجود آمد.
بعضي مفسرين معتقدند كه دراين تعبير يك اشاره اجمالي به حركت زمين نيز وجود دارد، چرا كه يكي از معاني (طحو) همان راندن است، كه ميتواند اشاره به حركت انتقالي زمين به دور آفتاب، و يا حتى حركت وضعي آن بدور خود و يا هر دو باشد.
وَنَفْسٍ وَمَا سَوَّاهَا: آخرين سوگند در اين سلسله است، سوگند به نفس آدمي، وآنكس كه آن را منظم و مرتب ساخت.
يك تفسير عرفاني
بانو مجتهده نصرت امين درمخزن العرفان مي فرمايد:
اين هفت نوع از موجودات بزرگ عالم كه بناي خلقت و اساس و ضياء او است، و باقي متفرع بر او و از آثار آن بشمار ميروند.
اين است كه نخست شمس و تجليات آنرا تخصيص بذكر داده و باقي را عطف باو و متفرع برآن گردانيده، زيرا كه ماه از خود روشنائي و ضيائي ندارد و از پي خورشيد ميگردد، و عالم را بنور خودش روشن ميگرداند.
«وجعل الشمس ضياء والقمر نوراً» مرتبة ضياء بالاتر أز نور است، مرتبه شمس بالاتر أز ماه است. پس از آن، دومين سوگند را به ماه و تلؤلؤ آن تخصيص داده.
(از بعضي عرفا است كه آيه اشاره بماه قلب است وقتيكه اقبال بروح نمايد و از روح اعظم روشني وضياء كسب نمايد وتابع نفس نشود) اما تفسير روح البيان، چنين نقل مي نمايد:
«الشمس»: اشاره بحقيقت كماليه الهيّة است.
🌛«القمر» اشاره بحقيقت كماليه انسانيه است.
منبع. کتاب صفای دل
