زمزمه عـرفان مطالب تربيتي، عرفاني و اخلاقي و كتاب‌هاي سركار خانم طاهره سادات زرگرمرادي
چگونه بدانیم خواطر نفساني الهام است يا وساوس شيطاني؟
افكار و خواطري كه نفس انسان را مشغول ميكنند، اگر خوب و داعی خیر باشند آن نوعی الهام و از ملائکه است، و اگر مذموم و داعی شر باشد آن وسوسه و القاء شیطان است.
توضيح اينكه: قلب مانند حوضی است که آبهای مختلف در آن ریخته می شود، و قلب در معرض واردات و خواطر است. و پیوسطه این لطیفه الهی در معرکه و تزاحم این افکار و خاطرات است.
نکته دیگر اینکه: چون خواطر اموری حادث هستند، پس حتما سببی می خواهند، و اگر سبب آن شیطانی باشد آن وسوسه است و چنانکه قلب، مستعد قبول وسوسه شود، آن را «اغواء و خذلان» گویند.و اگر قلب، مستعد برای الهام شود، آنرا لطف و توفیق گویند. و همچنین قلب جولانگاه جنود ملائکه و سپاه شیطان است، تا نفس در این معرکه به کدام سوء مایل شود.
اقسام خواطر و الهام:
خواطری که بر قلب وارد می شوند بدون اینکه مبدأ فعل باشد، گاهی افکار فاسد، و گاهی آرزوها است.
و آن تمنی است، خواه آن آرزوها ممکن باشند و یا غیر ممکن، این خاطرات خوب باشند یا بد، اما گاهی چیزهای گذشته یادش می آید، گاهی با اختیار و گاهی بی اختیار، یاد گذشته ها، یا اعداء می افتد، که فلانی چه گفت، و چرا گفت.
و گاهی این خاطرات محرک اراده و عزم برای عمل میشوند.یعنی با یاد خاطره ای عزم می کند و اعضاء وارد عمل می شوند. و یا اوهام و تفکر از دست دادن مال و اولاد و امراض خاطر او را آشفته و آرامش از او گرفته می شود. و تطیّر و تفائل و وسواس در عقائد نیز نوعی از تخیلات هستند.
خلاصه انسان با حکمت می تواند بر قلب خود حکومت کند، و با یاد خدا و ذکر نعمتهای الهی و با ورع و تقوی در صدد طرد وسوسهای شیطان، و قلب را آماده جنود رحمان نماید.
اگر نفس، تمایل به شهوات و غضب نماید، شیطان مجالی می یابد تا در نفس انسان جولان کند و به وسوسه می پردازد، البته فقط در حد وسوسه، و آنچه برای تو مهم است آنرا برایت زیبا جلوه می دهد.
اما اگر توجه نفس به یاد و ذکر خدا شد، مجال برای شیاطین تنگ می شود و بیرون میروند و ملائکه وارد میشوند با الهام، و این معرکه در مملکت نفس ادامه دارد، تا غلبه از آنِ کدام باشد که نفس را موطن خود قرار دهد،غلبه از تقوی باشد، و یا هوای نفس غالب شود، نفس مرتع شیطان شود و یا با نور تقوی و ورع مهبط ملائکه، این به سعی خودت است.
«وَالَّذِينَ جَاهَدُوا فِينَا لَنَهْدِيَنَّهُمْ سُبُلَنَا»آنان که در راه خدا و برای خدا مجاهدت کنند، به راههای الهی هدایت می شود.
- در کتاب از ملک تا ملکوت اقسام خاطرات را چنین بیان می دارد: قلب آدمی دارای شش نوع خاطره است.
۱ـ «خاطرات نفس» این قبیل خواطر آدمی را به شهوات و محرمات و پیروی از هوای نفس وا می دارد.
۲ـ «خاطرات شیطان»: آدمی را به کفر و گناه می کشاند و در دین تردید ایجاد می کند.
۳ و۴ـ «خاطرات روح و فرشته»: این دو خاطره، حق و طاعت و اخلاص نسبت به خداوند را در قلب وارد می کنند و در پی آمد آن امنیت و سلامت در امر دنیا و آخرت است.
۵ـ «خاطرات عقل»: انسان از این طریق خیر و شر را تشخیص می دهد.
۶ـ «خاطرات یقین» این خاطره همان روح ایمان است که به صورتی فزون تر از علم ، بر قلب آدمی از ناحیه خداوند وارد می شود،
چنان که قرآن فرموده است: «خدا آرامش را بر دل مؤمنان نازل می کند، تا بر ایمان خویش بیفزایند».
هُوَ الَّذِي أَنْزَلَ السَّكِينَةَ فِي قُلُوبِ الْمُؤْمِنِينَ لِيَزْدَادُوا إِيمَانًا مَعَ إِيمَانِهِمْ (اوست كه آرامش را در دل هاى مؤمنان نازل كرد ، تا ايمانى بر ايمانشان بيفزايد)
به طور خلاصه:مجموع خاطراتی که از ناحیه شیطان است را وسوسه، و آنچه از ناحیه فرشته الهی و قوای نامرئی خیر و سعادت می باشد، الهام و علم لدنی می نامند.خاطرات از عوامل مهم در زمینه سازی غفلت است،
انسان با گفتن، شنیدن و شرکت در مجالس، خاطراتی در ذهن او ترسیم می شود، هنگامی که این خاطرات فراوان شد، زمینه شوق فراهم می گردد و ملکه نفسانی می شود و بعد از آن، این خاطرات به آسانی در ذهن زنده می شوند و انسان را از یاد خدا و غافل می کنند، از این رو انسان بطور دائم به فکر مادیات و لذت بخشی است.
در هنگام کار، بدن و فکر مشغولند ولی در تنهایی و بی کاری، قلب و قالب سرگرم لذتند وکسی که به عوامل مادی دل بسته است، در حال لذت بردن، یعنی «بدن و دلش»، هر دو متوجه لذات دنیوی می شود. اگر این اشتغال ذهنی قوت گیرد، به هنگام نماز نیز بدنش در رکوع، ولی روحش متوجه دنیاست.
قرآن در باره چنین افرادی می فرماید: فَوَيْلٌ لِلْمُصَلِّينَ ﴿٤﴾الَّذِينَ هُمْ عَنْ صَلَاتِهِمْ سَاهُونَ «پس وای بر نمازگذاری که در نماز خود سهل انگاری می کنند»
چرا که عبادت آن گاه در تهذیب و تزکیه جان مؤثر است که عبادت کننده به معنای آن توجه کرده و آن را در ذهنش حاضر کند.