قلب، عرش رحمان است

قلب، عرش رحمان است
انسان نبايد فقط به ظاهر خود اهميت دهد، بلکه بايد به درون و اخلاق خويش بيش‌تر بها دهد؛ زيرا اخلاق ظاهري از درون او سرچشمه مي‌گيرد. اگر قلب و درون انسان از رذائل اخلاقي مانند کينه، بخل، حسد، ريا و… پاک باشد، آن قلب جايگاه عرش رحمان خواهد بود.
چرا قلبي که مي‌تواند جايگاه عرش رحمان باشد، با رذائل اخلاقي، آلوده شود و جايگاه صفات شيطاني گردد؟! اگر انسان مي‌خواهد صفات خداوند در قلبش جا بگيرد، بايد شيطان و صفات شيطاني را از قلب خود خارج کند: «ديو چو بيرون رود، فرشته در آيد.»
قلب، گوهري گرانبها از عالم ملکوت و چونان آيينه‌اي است که جمال خدا را نشان مي‌‌دهد. مبادا آن را با صفات بد و رذائل آلوده کنيم، به طوري که آيينه قلب ديگر جمال را نشان ندهد.
بيان مي‌کنند که کعبه ظاهري براي طاعت خدا و دل، کعبه باطني براي عنايت پروردگار است. کعبه ظاهري از آب و خاک و مزين به اسرار پاک است و کعبه‌دل جلوه‌گاه جمال الاهي است. بيان عارف بزرگوار شيخ عبدالله انصاري دراين‌باره، ‌چنين است:
در راه خدا دو کعبه آمد منزل يک کعبه صورت است و يک کعبه دل
تا تواني زيارت دل‌ها کن بهتر ز هزار کعبه باشد يک دل
انساني که قلبش پاک باشد و براي خدا از ديگران دل‌جويي کند، پاداش بس فراوان‌تري از طواف خانه خداوند به دست مي‌آورد. انسان بايد خانه دل خود را که عرش رحمان است، از همه پليدي‌ها پاک کند و جز خدا در آن راه ندهد؛ همچنان‌که خداوند به حضرت ابراهيم خطاب کرد: «طَهِّرَا بَيْتِيَ لِلطَّائِفِينَ وَالْعَاكِفِينَ»؛ خانه مرا براي معتکفان و طواف‌کنندگان پاک کن.
براي «تزکيه» بعد از يقظه بايد تخليه کرد؛ يعني رذائل را شناخت و درون خود را پاک کرد. مرتبه بعدي، تَحليه است يعني صفات خوب راجايگزين ساخت؛ مثلاً خود را از رذيله تکبر پاک و تواضع را جايگزين آن کرد تا نوبت به تجليه برسد؛ يعني نورالاهي درقلب متجلي شود. قلبي که در آن کينه، حسد، بخل، حرص و… باشد، محل وسوسه‌هاي شيطان است. پس کينه‌ها را بيرون کن و قلب را عرش رحمان قرار بده.