مراتب و درجات يقين

مراتب و درجات يقين
همان‌گونه که ايمان درجاتي دارد، يقين نيز داراي درجاتي است و اولين درجه آن «علم اليقين» است: «كَلَّا لَوْ تَعْلَمُونَ عِلْمَ الْيَقِينِ * لَتَرَوُنَّ الْجَحِيمَ»؛ [زندگي واقعي] اين‌چنين نيست [كه مي‌پنداريد]‌، اگر به علم‌اليقين [كه علم استوار و ترديدناپذير به آخرت است] آگاه بوديد [از تكاليف ديني و توجه به آباد كردن آخرت باز نمي‌مانديد] * بي‌ترديد دوزخ را خواهيد ديد.
يعني اگر شما علم‌اليقين را (با دليل و برهان) داشته باشيد، آن‌قدر در ايمان قوي مي‌شويد که به نظر مي‌رسد در حال ديدن جهنم هستيد.
مي‌دانيم که قيامت و جهنم و بهشت وجود دارند، اما به آن يقين نداريم؛ زيرا هنوز گناه مي‌کنيم. در صورت ورود ايمان به قلب ما هيچ شکي در قيامت و جهنم نخواهيم داشت و به فراست درخواهيم يافت که عاقبت گناه‌و معصيت چه خواهد بود. زماني که انسان به قيامت علم پيدا کرد و با تحقيق اين علم به «علم‌اليقين» تبديل شد و به آن‌چه علم پيدا کرد عمل نمود، به مرتبه بالاتري از يقين به نام «عين‌اليقين» مي‌رسد که گويي قيامت و تمام آن‌چه را که بايد به آن ايمان آورد، مي‌بيند: «ثُمَّ لَتَرَوُنَّهَا عَيْنَ الْيَقِينِ»؛ سپس [با وارد شدن در آن] قطعاً آن را به ديده يقين و باور خواهيد ديد.