رشد انسان در پرتو اخلاق

رشد انسان در پرتو اخلاق
آدمي هرچه بيش‌تر به اخلاق توجه کند، رشد بيش‌تري خواهد کرد. «غفلت» صفت بسيار بدي است که موجب سقوط به أسفل السافلين مي‌شود. انسان مي‌تواند هم به اعلي عليين برسد و هم ظرفيت سقوط به أسفل السافلين را دارد. بي‌ترديد، کوهنوردي که قصد صعود به قلعه کوه را دارد، براي بالا رفتن متحمل زحمات بسياري مي‌شود؛ اما يک لحظه غفلت او مي‌تواند سبب سقوط و سرنگوني ‌گردد.
بنابراين، همان اندازه که صعود کردن دشوار است، سقوط کردن بسيار آسان صورت مي‌گيرد. پس، انسان نيز مي‌تواند با اندکي غفلت، به راحتي سقوط کند و مصداق اين آيه شود:
«أُوْلَـئِكَ كَالأَنْعَامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ أُوْلَـئِكَ هُمُ الْغَافِلُونَ»؛ آنان مانند چهارپايانند بلكه گمراه‌ترند؛ اينانند كه بي‌خبر و غافل [ازمعارف و آيات خداي]اند.
يعني آنان كه ازمعارف و آيات خدا بي خبر و غافل هستند؛ حتي از حيوانات هم پست‌تر مي‌گردند؛ زيرا اين افراد داراي عقل بودند و مي‌توانستند در علت خلقت خويش بينديشند و براي شکوفايي استعدادهاي فطري خود کوشا باشند ولي عمر گران‌مايه به غفلت گذشت.
اگر انسان به مقام انسانيت دست يابد، به جايگاه بسيار بالايي خواهد رسيد. به عبارتي ديگر، خداوند جايگاهي بس رفيع را براي او قرار داده است. در آن‌جا ديگر سخن از بهشت و جهنم نيست. بي‌ترديد اولياء الله براي رفتن به «بهشت»، خود را خالص نگردانيده‌اند؛ بلکه آن‌ها هدفي بسيار برجسته‌دارند و آن لقاء الله است.
اگر دنيا ارزش داشت، خداوند به پيامبران خود عطا مي‌کرد. خزائن دنيوي تنها بُعد مادي انسان را پرورش مي‌دهد و البته بُعد مادي او هيچ‌گاه اشباع نمي‌شود و همواره زياده‌طلب است اين در حالي است که انسان هر چه از لحاظ معنوي رشد و پيشرفت کند، امور دنيوي در نزدش بي‌ارزش‌تر خواهد شد و هر اندازه به سمت پايين سقوط کند، رفتن به بالا برايش دشوارتر و دست‌نيافتني‌تر خواهد شد و شُبهاتي را براي خود و ديگران ايجاد مي‌کند.
با توجه به سخناني که مطرح شد، درمي‌يابيم که مهم‌ترين وظيفه ما مبارزه کردن با صفت «غفلت» است.
مسأله مهم ديگري که قرآن در بيان احوال برخي از اشخاص بيان مي‌کند اين‌چنين است: «أُولَـئِكَ الَّذِينَ طَبَعَ اللّهُ عَلَي قُلُوبِهِمْ وَسَمْعِهِمْ وَأَبْصَارِهِمْ وَأُولَـئِكَ هُمُ الْغَافِلُونَ»؛ اينان كساني هستند كه خدا بر دل و گوش و چشمشان مُهر [شقاوت] زده‌، و اينان بي‌خبران واقعي‌اند.
يعني اين افراد، حجاب‌هايي بر قلوبشان قرار گرفته که نمي‌بينند و نمي‌شنوند. در ادامه مي‌فرمايد: اين افراد غافلين هستند. مي‌توان گفت: غافلين داراي قلب و چشم و گوش هستند، اما قابليت درک‌کردن را ندارند.