حاکمیت عقل

حاکميت عقل
قوه عاقله نمي‌تواند به تنهايي کاري را انجام دهد؛ بلکه بايد سه قوه ديگر را به تسلط خود درآورد. هر کدام از اين سه قوا که بر ساير قوا پيروز شود، بر مملکت بدن حکمراني مي‌کند. اگر قوه عقل بر ساير قوا چيره شود، حاکم بدن مي‌شود و آن شخص، انساني حکيم خواهد شد که همه اعمال خود را بر اساس حساب و کتاب انجام مي‌دهد، .
براي مثال، خداوند امر کرده که انسان‌ها «ما بين طلوعين» از خواب برخاسته، دو رکعت نماز صبح به جا بياورند. از طرفي، عقل حکم مي‌کند که‌اي انسان! خداوند نعمت‌هاي فراواني را به تو ارزاني کرده است. پس، برخيز و امر خدا را اطاعت کن. اما قوه «شهوت» که هميشه به دنبال راحت‌طلبي است، به او مي‌گويد که خواب صبح، بسيار شيرين و لذت‌بخش است و به اين ترتيب، اين خواب را برايش دل‌انگيز مي‌کند.
قوه «وهم» نيز به ياري قوه شهوت آمده، مي‌گويد:‌اي انسان! اگر هم اکنون براي نماز صبح به پاخيزي، چون خواب‌آلود هستي، نماز بدون حضور قلب خواهي خواند. پس، بخواب و زماني که از خواب برخاستي نماز را با حضور قلب بخوان!
حال اگر قوه عقل پيروز شود، اين فرد براي خواندن نماز صبح به پا مي‌خيزد؛ اما اگر شهوت خواب غالب شد، عقل را قانع مي‌کند و در نتيجه آن فرد براي نماز صبح از جايش تکان نمي‌خورد.