تأثير نماز در بيان لطف خداوند به بندگان
نکته مهم لطف خداوند به اين است که حسنات، سيئات را از بين ميبرد. عبادتي که بيش از همه رفع سيئات ميکند و انسان را به کمال ميرساند، نماز است؛ از اينرو، تأکيد بسياري بر آن شده است.
«وَأَقِمِ الصَّلَاةَ إِنَّ الصَّلَاةَ تَنْهَي عَنِ الْفَحْشَاء وَالْمُنكَرِ»؛ و نماز را برپا دار، بهيقين نماز از كارهاي زشت و كارهاي ناپسند بازميدارد.
در احاديث نيز وارد شده است که: «إن قَبِلَت قُبِلَ ما سواها و إن رُدَت رَُدَ ما سواها».
يعني اگر نماز مقبول درگاه الاهي واقع شود، ساير عبادات نيز قبول ميشود و اگر رد شود، عبادات ديگر هم رد ميشود.
از آنجا که نماز رابطه بين انسان و خداست، به نيت نياز دارد و انسان بايد با حالت خضوع و خشوع به برقراري ارتباط با خالق خويش بپردازد. در اين حالت است که نتيجه نماز، رسيدن به کمال و قرب الاهي خواهد بود.
آيه ۱۱۵ سوره مبارکه هود درباره صبر است. در بيشتر آيات، زماني که به نماز امر شده، از صبر نيز سخن به ميان آمده است. به عبارتي، نماز و صبر با يکديگر در ارتباطند.
انسان در فراگيري و انجام احکام الاهي بايد صبر داشته باشد. در غير اينصورت، هدف از عبادت که رسيدن به کمال است محقق نخواهد شد.
«أَقِمِ الصَّلاَةَ لِدُلُوكِ الشَّمْسِ إِلَي غَسَقِ اللَّيْلِ وَقُرْآنَ الْفَجْرِ إِنَّ قُرْآنَ الْفَجْرِ كَانَ مَشْهُودًا * وَمِنَ اللَّيْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نَافِلَةً لَّكَ عَسَي أَن يَبْعَثَكَ رَبُّكَ مَقَامًا مَّحْمُودًا»؛ نماز را از ابتداي تمايل خورشيد به جانب مغرب [كه شروعِ ظهرِ شرعي است] تا نهايت تاريكي شب بر پا دار و [نيز] نماز صبح را [اقامه كن] كه نماز صبح مورد مشاهده [فرشتگان شب و فرشتگان روز] است * و پاسي از شب را براي عبادت و بندگي بيدار باش كه اين افزون [بر واجب،] ويژه توست، اميد است پروردگارت تو را [به سبب اين عبادت ويژه] به جايگاهي ستوده برانگيزد.
نماز شب را که خاص تو است، به جاي آور؛ باشد که خدا تو را به مقام محمود (شفاعت کبري) مبعوث گرداند.
در آيات آغازين سوره مبارکه أسرا، در مورد موضوعهاي مختلف و بسيار مهمي از قبيل شرک، توحيد، وسوسهها و توطئههاي مشرکين سخن گفته و در کنار اين موارد، مسأله توجه به خدا، آن هم به وسيله نماز بيان شده است.
اما مسأله اصلي «معرفت» است. حتي لجبازي مشرکين و منافقين به سبب نداشتن معرفت به توحيد است. و ندانستند که خداوند عظيم و عليم و حکيم و قدير، خالق همه هستي است.