تفسیر عرفانی و تربیتی سوره حمد 

 توحید در ربوبیت (وتدبیر عالم)

منظور این است که اداره امور عالم از جمله انسان تماما به دست خداوند است و اینکه مسیر و گرایش انسان به سوی اوست و اگر غیر ازخداوند اسباب و مدیرانی بودند موجودات عالم به سوی او گرایش می داشتند.

دلائل توحید در ربوبیت:

۱٫تدبیر و اداره عالم از خلقت و آفریدن آن جدا نیست.

۲٫ انسجام و ارتباط کامل بین اجزای عالم (لو کان فیهما الهه الا الله لفسدتا)

جوانب مختلف توحید در ربوبیت

حضرت ابراهیم در سوره شعراء آیات ۷۷ تا ۸۳ جوانب مختلف توحید در ربوبیت را اینچنین بیان می کند:

قَالَ أَفَرَأَيْتُمْ مَا كُنْتُمْ تَعْبُدُونَ ﴿٧٥﴾ أَنْتُمْ وَآبَاؤُكُمُ الْأَقْدَمُونَ ﴿٧٦﴾ فَإِنَّهُمْ عَدُوٌّ لِي إِلَّا رَبَّ الْعَالَمِينَ ﴿٧٧﴾ الَّذِي خَلَقَنِي فَهُوَ يَهْدِينِ ﴿٧٨﴾ وَالَّذِي هُوَ يُطْعِمُنِي وَيَسْقِينِ ﴿٧٩﴾ وَإِذَا مَرِضْتُ فَهُوَ يَشْفِينِ ﴿٨٠﴾ وَالَّذِي يُمِيتُنِي ثُمَّ يُحْيِينِ ﴿٨١﴾ وَالَّذِي أَطْمَعُ أَنْ يَغْفِرَ لِي خَطِيئَتِي يَوْمَ الدِّينِ ﴿٨٢﴾ رَبِّ هَبْ لِي حُكْمًا وَأَلْحِقْنِي بِالصَّالِحِينَ 

گفت : آيا مي‏دانيد كه آنچه می‏پرستيد ، «۷۵»

هم شما و هم پدران پيشين شما«۷۶»

هم آنان قطعاً دشمن منند [چون اگر آنها را بپرستم ، مرا دچار عذاب جاودانه خواهند كرد] ، جز پروردگار جهانيان [كه پرستيدنش مايه سعادت هميشگى و جاودانى است . ] «۷۷»

همان كسى كه مرا آفريد و هدايتم می‏كند ،«۷۸»
و آنكه طعامم می‏دهد و سيرابم می‏نمايد«۷۹»

و هنگامى كه بيمار میشوم شفايم می‏بخشد«۸۰»

و آنكه مرا میميراند سپس زنده‏ام می‏كند«۸۱»

و آنكه اميد دارم روز جزا خطايم را بر من بيامرزد .«۸۲»

اى پروردگار من به من حكمت بخش ، و مرا به شايستگان ملحق كن .«۸۳»

۱٫ هدایت کردن(الذی خلقنی فهو یهدین)

۲) اطعام کردن و سیراب کردن (والذی یطعمنی و یسقین)

۳٫ شفا دادن(و اذا مرضت فهو یشفین)

۴٫ میراندن و زنده کردن(و الذی یمیتنی ثم یحیین)

۵٫ بخشش و غفران روز قیامت (والذی اطمع ان یغفر لی خطیئتی یوم الدین)

۶٫ حکمت و نبوت(رب هب لی حکما)

۷٫ صالح گردانیدن(و الحقنی بالصالحین)

پس حمد هم برای این خدائی است که رب است ودارای این صفات .