تفسیر عرفانی و تربیتی سوره حمد 

ارتباط انبیاء با اسم رب

در قرآن می خوانیم که انبیاء چگونه با «اسم رب» از خداوند حاجتهای خود را درخواست می گردند.

حضرت نوح با این نام «رب» پرورگار خود را خواند و از قوم خود نالید و به آنها نفرین می کند:

وَقَالَ نُوحٌ رَبِّ لَا تَذَرْ عَلَى الْأَرْضِ مِنَ الْكَافِرِينَ دَيَّارًا ﴿٢٦﴾
إِنَّكَ إِنْ تَذَرْهُمْ يُضِلُّوا عِبَادَكَ وَلَا يَلِدُوا إِلَّا فَاجِرًا كَفَّارًا ﴿٢٧﴾

نوح گفت : اى پروردگار من هيچ يك از كافران را بر روى زمين باقى مگذار«۲۶»
كه اگر آنان را باقى گذارى ، بندگانت را گمراه می ‏كنند و جز نسلى بدكار و ناسپاس زاد و ولد نمی كنند .

و با نفرین او موج طوفان جملگی را در ربود.

و نیز حضرت نوح بوسیله این نام دعا می کنه:

رَبِّ اغْفِرْ لِي وَلِوَالِدَيَّ وَلِمَنْ دَخَلَ بَيْتِيَ مُؤْمِنًا وَلِلْمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِنَاتِ وَلَا تَزِدِ الظَّالِمِينَ إِلَّا تَبَارًا ﴿٢٨﴾

اى پروردگار من مرا و پدر و مادرم را و هر كس كه با ايمان به خانه‏ام درآيد و همه مردان و زنان با ايمان را بيامرز ، و ستمكاران را جز هلاكت ميفزاى .

و نیز حضرت لوط با رنجی که از قومش دید بر این درگاه ناله می کند:

قَالَ رَبِّ انْصُرْنِي عَلَى الْقَوْمِ الْمُفْسِدِينَ 

گفت : اى پروردگار من مرا بر اين مردم بدكار و نافرمان يارى ده .

و نیز حضرت ذکریا او را به این نام خواند توجه به این مناجات با رب خود:

هُنَالِكَ دَعَا زَكَرِيَّا رَبَّهُ ۖ قَالَ رَبِّ هَبْ لِي مِنْ لَدُنْكَ ذُرِّيَّةً طَيِّبَةً ۖ إِنَّكَ سَمِيعُ الدُّعَاءِ ﴿٣٨﴾

فَنَادَتْهُ الْمَلَائِكَةُ وَهُوَ قَائِمٌ يُصَلِّي فِي الْمِحْرَابِ أَنَّ اللَّهَ يُبَشِّرُكَ بِيَحْيَىٰ مُصَدِّقًا بِكَلِمَةٍ مِنَ اللَّهِ وَسَيِّدًا وَحَصُورًا وَنَبِيًّا مِنَ الصَّالِحِينَ ﴿٣٩﴾

قَالَ رَبِّ أَنَّىٰ يَكُونُ لِي غُلَامٌ وَقَدْ بَلَغَنِيَ الْكِبَرُ وَامْرَأَتِي عَاقِرٌ ۖ قَالَ كَذَٰلِكَ اللَّهُ يَفْعَلُ مَا يَشَاءُ ﴿٤٠﴾

قَالَ رَبِّ اجْعَلْ لِي آيَةً ۖ قَالَ آيَتُكَ أَلَّا تُكَلِّمَ النَّاسَ ثَلَاثَةَ أَيَّامٍ إِلَّا رَمْزًا ۗ وَاذْكُرْ رَبَّكَ كَثِيرًا وَسَبِّحْ بِالْعَشِيِّ وَالْإِبْكَارِ (۴۱)

در آنجا بود كه زكريا [با ديدن كرامت و عظمت مريم] پروردگار خود را خوانده ، گفت : اى پروردگار من ! مرا از سوى خود فرزندى نيكو عطا كن ، يقيناً تو شنواى دعايى «۳۸»

پس فرشتگان ، او را در حالى كه در محراب عبادت به نماز ايستاده بود ، ندا دادند كه خدا تو را به يحيى بشارت می دهد كه تصديق كننده كلمه‏ اى از سوى خدا [يعنى مسيح] است و سرور و پيشوا ، و [بر اساس زهد و حيا] نگاهدار خود از مُشتهيات نفسانى، و پيامبرى از شايستگان است «۳۹»

گفت : پروردگار من ! چگونه برايم پسرى خواهد بود ، در حالى كه پيرى به من رسيده و همسرم نازاست ؟ خدا فرمود : چنين است [كه می ‏گويى ، ولى كار خدا مُقيّد به علل و اسباب نيست] خدا هر چه را بخواهد [با مشيّت مطلقه خود] انجام می دهد . «۴۰»
گفت : اى پروردگار من ! براى من نشانه ‏اى [جهت الهى بودن اين بشارت] قرار ده . گفت : نشانه تو اين است كه سه روز نتوانى با مردم جز با رمز و اشاره سخن گويى ،
و پروردگارت را بسيار ياد كن و [او را] شام گاه و بامداد تسبيح گوى .(۴۱)

و دیری نپائید که چشمش به دیدار «یحیی» روشن شد.

این درس ادامه دارد…