تفسیر عرفانی و تربیتی سوره حمد 

حمد یعنی چه

مفهوم حمد ، ترکیبی از مفهوم «مدح و شکر» است.
انسان در برابر جمال و کمال و زیبائی، زبان به ستایش و در برابر نعمت و خدمت و احسان دیگران ، زبان به تشکر می گشاید.

خداوند متعال به خاطر کمال و جمالش ، شایسته ستایش به خاطر احسان ها و نعمت هایش، لایق شکرگزاری است .

«الحمد لله» بهترین تشکر از خداوند است. هر کس در هر کجا ، با هر زبانی، هرگونه ستایشی از هر کمال و زیبایی دارد، در حقیقت سرچشمه ی آن را ستایش می کند.

البته حمد خداوند منافات با سپاسگزاری از مخلوق ندارد، به شرط آنکه به امر خدا و در خط و مسیر او باشد.

خداوند مسیر رشد و تربیت همه را تعیین نموده است :

قَالَ فَمَنْ رَبُّكُمَا يَا مُوسَىٰ ﴿٤٩﴾ قَالَ رَبُّنَا الَّذِي أَعْطَىٰ كُلَّ شَيْءٍ خَلْقَهُ ثُمَّ هَدَىٰ

فرعون گفت : اى موسى ! پروردگار شما دو نفر كيست ؟ «۴۹» گفت : پروردگار ما كسى است كه هه موجودات را نعمت وجود بخشیده ، و سپس به راه کمالش هدایت نموده است .

او به زنبور عسل یاد داده است که از چه گیاهی بمکد و به مورچه آموخته است که چگونه قوت زمستانی خود را ذخیره کند.

و بدن انسان را چنان آفریده که هرگاه کمبود خون پیدا کرد، خون سازی نماید .چنین خداوندی ، شایسته حمد و سپاسگزاری است.

حال که معنی اسماء را دانستی بدان که :جانت با اسماء آشنائی تام دارد ،درفطرت سالم تمام موجودات صفات دوست داشتنی است.

تو از هر در که باز آیی به این خوبی و زیبائی
دری باشد که از رحمت به روی خلق بگشائی

در حقیقت در طول عمر، جانت با این صفات آشنائی دارد و به آن مشغول هستی .

اصل توحید در مقام ظاهر اینستکه :
«افعال را بحق رجوع دهی ».
و اصل باطن توحید که صفات و ذات را یکی دانی ؛ «همه این آثر و خیرات از یک خدا هستند».

چون چنین شد پس هر حمد و ستایش تو ، بخدا باز میگردد.