تفسیر عرفانی و تربیتی سوره حمد 

سجده شکر در نماز

از ائمه اطهار سئوال شد حواس ما در نماز جمع نیست ، حضوری نداریم ، چه کنیم ؟

فرمودند :با نافله آنرا جبران کنید . عرض کردند، در نافله هم اگر حواس ما جمع نبود چه کنیم ؟فرموند: با سجده شکر جبران نمائید.

این همه فضیلتی که برای سجده شکر است ، به خاطر آنست که انسان اگر توفیق انجام یک عبادتی نصیبش شد ، تازه اول بدهکاری اوست، تازه باید شاکر باشد که این نعمت نصیب او شده است.

امام سجاد (ع) در باره عجز از شکر فرمود:

«هر چه می کوشیم سپاس نعمت تو فرو نگذاریم ، باز تقصیرکار و مدیون می شویم »

کمک خواهی فرع بر عبادت اوست، باید به او نزدیک شد ، آنگاه بخود اجازه داد که از او طلب استعانت کرد. همانطور که عبادت درجات دارد ، استعانت هم درجاتی خواهد داشت .

یک وقت انسان فقط خود را می بیند ، می گوید:من خدا را عبادت می کنم .آنگاه در «ایاک نستعین» که بدنبالش ذکر می کند، خیلی ضعیف و کم رنگ خواهد بود.

اگر عبادت به مرحله عالیه راه یافت ، استعانت نیز به مرحله ولایت می رسد.در اینصورت انسان از آسیب دشمن درون و برون راحت و آسوده می شود.

اشاره

چون عابد با عظمت و قدرت و کشش معبود ، خود را از بند ، بندگی غیر می رهاند ، تلاش می کند تا هرچه بیشتر به کانون جاذبه ربوبی نزدیک تر بشود.

اما متاسفانه می بیند این توجه و همت، و سعی و تلاش ، با سرعت سلوک او هماهنگ نیست، احساس می کند پایش را بطور جدی گرفته اند و به پائینش می کشند .

جاذبه های کاذب نمی گذارندش راحت از اعماق چاه نفسانیت خود را بالا بکشد.

لذا در نهایت درماندگی ، لب بطلب استعانت می گشاید و می گوید:«و ایاک نستعین» .