تفسیر عرفانی و تربیتی سوره بقره 

تفسیر سجده:

زمانی که انسان به سجده اول می‌رود، یعنی این‌که انسان از خاک است.چون سر از سجده بر‌می‌دارد به این معنی است که انسان از خاک آفریده شده و سر از خاک بر آورده است،

و سجده دوم: چون بار دیگر به سجده می‌رود، به نشانه این است که انسان با مرگ بار دیگر به خاک برمی‌گردد و نیز، با برداشتن سر از سجده دوم، مبعوث شدن را در قیامت متذکر می‌شود.

اگر انسان تفسیر نماز را بداند و سعی کند که نماز را با حضور قلب بخواند، بین او و خدا برای لحظه‌ای هیچ حجابی باقی نمی‌ماند و عظمت خدا را درک می‌کند.به این دلیل است که امام معصوم فرمود:پس از این نماز هیچ گناهی باقی نمی‌ماند.

البته این مسأله را نیز باید مدنظر قرار داد که گناهان دو دسته‌اند:دسته‌ای از گناهان حق‌الله هستند و دسته دیگر حق‌الناس.گناهان حق‌الناسی به هیچ عنوان بخشوده نمی‌شوند؛ مگر این‌که حق به صاحبش برگردانده شود؛ چرا که مظلومی‌که نتواند حق خود را بگیرد، امیدوار است که خداوند حق او را بگیرد.

بنابراین، یکی از شرایطی که باعث می‌شود نماز انسان کفاره گناهان او محسوب شود، این است که گناه حق‌الناس نباشد و شرط دوم هم معرفت است .

رکوع و سجود

قداست نام خدا و «اسم رب»،از آنچنان قداستی برخوردار است که انسانها موظفند این نام را تسبیح و تکریم کنند.و آنرا فراموش نکنند. نه در باطل این نام را ببرند و نه از آن غافل باشند.

خدای سبحان این اسم را مظهر تسبیح و تقدیس قرار داد، و فرمود:فَسَبِّحْ بِاسْمِ رَبِّكَ الْعَظِيمِ ﴿٧٤﴾ (واقعه)پس به نام پروردگار بزرگت تسبيح گوى .«۷۴»

سَبِّحِ اسْمَ رَبِّكَ الْأَعْلَى ﴿١﴾ (اعلی)نام پروردگار برتر و بلند مرتبه ‏ات را [از هرچه رنگ شرك خفى و جلى دارد] منزّه و پاك بدار .«۱»

آری بما آموخت که نامش را تنزیه کنیم . ذات اقدس اله منزّه از هر نقصی است .این نام را در مقام تلفظ هم باید گرامی داشت . چه این نام نشانه و علامت همان ذات است .این نام از یک رفعت و منزلت خاصی برخوردار است .

لذا در ذکر رکوع و سجودوقتی این آیه کریمه نازل شد« سَبِّحِ اسْمَ رَبِّكَ الْأَعْلَى» ،

رسول خدا (ص) فرمود:این را در سجده قرار دهید، لذا در سجده می گوئیم«سبحان ربیّ الاعلی و بحمده»

و آنگاه هم که آیه« فَسَبِّحْ بِاسْمِ رَبِّكَ الْعَظِيمِ»نازل شد ، حضرت فرمود :این را در رکوع نماز قرار دهید ، و از این رو در رکوع میگوئیم :
«سبحان ربی العظیم و بحمده » .

بله از اینکه خدای سبحان فرمود ، نام مرا گرامی بدارید ، معلوم می شود این نام از قداست خاصی برخوردار است .خدای سبحان این اسم را همانطور که مظهر تسبیح قرار داد ، مظهر برکت نیز قرار داد.فرمود:« تَبَارَكَ اسْمُ رَبِّكَ ذِي الْجَلَالِ وَالْإِكْرَامِ ﴿٧٨﴾» (رحمن)

هميشه سودمند و با بركت است نام پروردگار با شكوه و ارجمندتاین نام را متبارک بدانید ، زیرا منشاء برکات است ، این نام نشانه و علامت آن هستی محض است که همه خیرات و برکات از ناحیه اوست.*
[