ادامه ی مناجات شعبانیه 

توکل بر غیر خدا

تمام موجودات جهان هستی، ذاتا فقیرند و از خود چیزی ندارند و اگر هم واجد چیزی باشند، از خودشان نیست، بلکه اِفاضه خداوند در حق آنان می باشد”

چنانچه در قرآن نیز آمده است:«یا أَیُّهَا النّاسُ أَنْتُمُ الْفُقَراءُ إِلَی اللّهِ وَ اللّهُ هُوَ الْغَنِیُّ الْحَمیدُ؛

ای مردم! همه شما فقیر و محتاجید به خدا، و خدا بی نیاز و ستوده صفات می باشد». (فاطر: ۱۵)

ز انکه محتاجند این خلقان، همه

از گدایی گیر تا سلطان همه
مولانا

بنابراین،چون مخلوقات، ذاتا فقیر بوده و چیزی از خود ندارند؛هر که در گرفتاری ها خدای خویش را که تمام حاجت ها به دست او  و تمام نیکی ها در خانه اوست فراموش کند، و به آستانه غیر او که در واقع، فقیر و بی نوا می باشند پناه آورد،تهی دست و فقیر و مسکین، باز خواهد گشت.

در این رابطه، روایتی دل نشین وجود دارد، که ذکر آن، زینت این نوشتارخواهد بود:امام صادق علیه السلام فرمود: که خدای تبارک و تعالی می فرماید:«به عزت و جلالم سوگند آرزوی هرکس را که به غیر من امید بندد، به نومیدی قطع می کنم و نزد مردم بر او جامه خواری می پوشم، و او را از تقرب خود می رانم و از فضلم دور می کنم.

او در گرفتاری ها به غیر من آرزو می بندد، در صورتی که(رفع) گرفتاری ها به دست من است و به غیر من امیدوار می شود و در فکر خود درِ خانه جز مرا می کوبد،با آنکه کلیدهای همه درهای بسته نزد من است و درِخانه من برای کسی که مرا بخواند باز است.

.کیست که در گرفتاری های خود به من امید بندد و من امیدش را قطع کرده باشم؟کیست که در کارهای بزرگش به من امیدوار گشته و من امیدش را از خود بریده باشم.مگر آن بنده نمی داند که چون حادثه ای از حوادثِ من، او را بکوبد، کسی جز به اذن ِمن آن را از او بر ندارد؟

اگر همه اهل آسمان ها و زمین به من امید بندند، و به هر یک از آنها به اندازه امیدواری همه دهم، به قدر عضو مورچه ای از مُلکِ من کاسته نشود».

در این بازار عطّاران مرو هر سو چو بیکاران

به دُکّان کسی بنشین که در دُکّان شکر دارد

نه هر کِلکی شِکَر دارد نه هر زیری زِبَر دارد
نه هر چشمی نظر دارد، نه هر بحری گُهر دارد
مولانا

نکته آخر:

توکل کردن بر خدا به معنای رها نمودن اسباب و ترک تلاش نیست،بلکه مقصود این است که آدمی هر کاری را از راه اسبابش انجام دهد و در حدّ توان، بکوشد،ولی نتیجه را به مسبّب الاسباب یعنی خداوند واگذارد و از او خواهان باشد.

علامه مجلسی در این باره می گوید:«معنای توکل، ترک تلاش نیست و نیز معنای آن دست یازیدن به امورخطرناک به هوایِ توکل بر خداوند، نمی باشد،بلکه شخصی باید به وسایل و اسباب، برای وصول به مقصودش متوسل شود،بدون حرص و هرگونه افراط کاری.

چیزی که هست اینکه اعتماد اصلی و واقعی او به سعی و تلاش و اسباب نباشد،بلکه اعتماد او بر مسبّب الاسباب باشد».

چنانچه در حکایتی آمده است: «مردی به همراهِ شترش، نزد پیامبر صلی الله علیه و آله آمد وگفت:یا رسول اللّه! می خواهم شترم را رها کنم و بر خدا توکل کنم که از آن محافظت کند تا من برگردم.

پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود:این سخن نا صحیح است ، بلکه تو باید ابتدا شتر را ببندی و آن گاه بر خدا توکل کنی».