راه سعادت با قرآن در زندگی

سيري در معرفت انسان

آدمي، مرکب از دو عنصر است.۱⃣يک عنصر، همان ظاهر انسان است و به آن تن و جسم گفته مي‌شود.اين تن و جسم مادي نيز متشکل از عناصري است.

در گذشته عناصر تشکيل‌دهنده آن را آب، خاک، هوا و آتش مي‌دانستند؛ اما امروزه، علم بيان مي‌کند که انسان از صد و چهار عنصر تشکيل شده است. به هر حال، اين عناصر فقط به جسم و جنبه مادي بر مي‌گردد.

بُعد ديگر انسان، «نفس» او است که البته نام‌هايي نظير: روح، قلب و عقل نيز به آن اطلاق مي‌شود و مقصود از همه اين الفاظ، جوهري مجرد است. مجرد يعني اين‌که مادي نيست و نمي‌توان آن را در چهارچوب قوانين مادي محدود کرد.

به عبارتي ديگر، اشياي مادي داراي طول، عرض، حجم، رنگ و… هستند که براي توصيف هر شئ مادي از اين خصوصيات استفاده مي‌کنند؛ اما چيزي که مادي نباشد اين خصوصيات را ندارد و بي‌ترديد، براي معرفي آن نمي‌توان به بيان اين ويژگي‌ها پرداخت.

روح، جوهري مجرد است که متعلق به اين عالم ماده نيست؛ بلکه از عالم ملکوت است و همين بُعد روحاني، موجب فضيلت بشر بر حيوانات شده است.

کتاب «جامع السعاده» به زبان عربي به دقت به معرفي جسم و روح انسان پرداخته است. البته اين کتاب به زبان فارسي به نام معراج السعادات ترجمه شده است. جسم انسان از عالم ماده و روح و نفس او از عالم ملائکه و عالم امر است. جسم مانند مرکبي است که روح براي مدت معيني در آن قرار گرفته است.

البته منظور اين نيست که روح به قالبي احتياج دارد تا در آن قرار بگيرد؛ بلکه روح مجرد و بي‌نياز از امکان است و فقط پيوندي است که بين حقيقت انسان و جسم او موجود مي‌باشد و در واقع اين جسم است که در اختيار روح قرار دارد.

به بيان ديگر، هر حرکتي که از انسان سر مي‌زند، در واقع از روح وي سرچشمه مي‌گيرد؛ زيرا زماني که انسان مي‌ميرد ،جسم او نمي‌تواند هيچ‌گونه حرکتي کند؛ چون حرکت جسم به وسيله روح انجام مي‌شود و زماني که اين روح ارتباط خود را با بدن قطع کند،جسم به تنهايي قادر نيست هيچ حرکتي را انجام دهد. از اين رو، هر کاري با اين بدن مرده انجام دهند، هيچ عکس‌العملي از خود نشان نمي‌دهد.

تمام اعضا و جوارح اين جسم مانند کارگراني هستند که فرمان روح را اجرا مي‌کنند تا روح به تکامل برسد.  انسان براي اين‌که جنبه حقيقي‌اش به تکامل برسد، در اين دنيا قرار گرفته است.

اما متاسفانه تمام پيشرفت‌هايي که از لحاظ علمي و تکنولوژي صورت گرفته، فقط براي تکامل جسمي انسان است و هدف اصلي قرار گرفتن بشر در اين دنيا که همانا تکامل روح مي‌باشد، به فراموشي سپرده شده است.