عالم اسماء

عالم اسماء
« مقام ذات، غیب مطلق است». در آنجا وجود و کمالات وجودی به نحو مطلق و بی نهایت، در پشت پرده غیب و خفا حضور دارند و احدی را به آن دسترسی نیست.
کسی توان بهره بردن از آن را ندارد، چون او بی نهایت است و مخلوقات محدود و کم طاقتند، اما لطف حق ایجاب می کند که این گنج بی پایان را آشکار سازد تا همگان بهره برند. حدیث قدسی می فرماید:
«کنت کنزاً خفیاً فاحببتُ أن اُعرف فخلقتُ الخلق لکی اعرف»
(گنجی پنهان بودم [اشاره به مقام ذات] دوست داشتم که شناخته شوم). پس دست به آفرینش زدم تا مخلوقات مرا بشناسند).
اما از آن جا که ذات، وجودی نا محدود است و خلایق محدود و ناتوان، از این رو مستقیم نمی توانند بر کرانهء معرفت آن دریای موّاج و بی ساحل بنشینند، مانند نیروگاه برق که انرژی زیادی تولید می کند، اما مستقیم نمی توان لامپ را به آن وصل کرد. لامپ طاقت و تحمل آن همه نیرو را ندارد.
باید آن انرژی فراوان، تعدیل و تضعیف شود و واسطه هایی چون ترانس به میان آیند تا لامپ روشن شود.
باری در اولین تجلی و ظهور ذات، عالم اسماء پدید آمد،
که واسطه مخلوقات با ذات الهی اند، تا کمالات پنهان و بی نهایت ذات را در دسترس و قابل استفاده برای موجودات قرار دهند.
آری اسماء نخستین پرتوها و شعاع های خورشید ذات اند که می تابند. هر صفت و کمالی که از مقام ذات ظاهر شود و همچون پرتوی از خورشید بتابد، اسمی از اسماء الهی ظاهر می شود.
اسماء الهی دارای مراتبند و هم رتبه و یکنواخت نیستند.وسعت و احاطه بعضی از اسماء بیش از بعضی دیگر و آثار آن هم فزون تر است.
اسماء یکی پس از دیگری به بزرگتر از خود ختم می شوند تا در نهایت همه به یک اسم به نام «اسم اعظم» برسند که بر تمام اسماء احاطه و اشراف دارد و به تنهایی کارآیی و خواص همه اسماء را داراست. خواص و آثار اسم اعظم بی نهایت و بی حد و مرز است.
بیشتر محققین در عرفان اسم اعظم را همان اسم «الله» می دانند (البته بعضی هم اسم «رحمن» را اعظم می دانند.).
اسم اعظم صدرنشین و فرمانروای اسماء است و کمالات همه اسماء را در خود جمع کرده است. شیخ بهایی در قصیده اسمائیه اش در باره اسم اعظم می گوید:
هر چه در عالم از این اسم به پاست
زان که این اسم کنوز الاسماست
خاصیت هاش ندارد پایان
عارفانند بدان دانایان
اسماء به اسماء جمال و جلال تقسیم می شوند قرآن می فرماید:
تَبَارَكَ اسْمُ رَبِّكَ ذِي الْجَلَالِ وَالْإِكْرَامِ
(اسم پروردگارت مبارک و با برکت باد صاحب جلال (اقتدار) و اکرام (رحمت) است