امامت منفی و مثبت
مفهوم امامت مثبت این است که انسان به اوج و نهایت انسانیت برسد، امامت مرتبه ای است که همه انسانها می توانند به آن برسند اما مقام امام معصوم مرتبه ای خاص است که بشریت را در مسیر تکامل و هدف خلقت رهبری می کند و امامت مطلق مخصوص معصومین(ع) است و فقط امامان معصوم می باشند.
بنابراین تاثیر تربیت الهی برای رسیدن به مقامات والای انسانیت بسیار مهم است. اگر انسان تحت تربیت الهی قرار گیرد و پیرو رهبران الهی و تسلیم حق شود، در مرحله اول در زمره مسلمانان است، بعد از آن به تکامل بالاتری دست یافته و اعتقادات او در قلب اثر کرده و مؤمن می شود و در زمره مؤمنین، باز هم به مرحله بالاتری صعود کرده و متقی می شود، سپس از اصحاب یمین و در نهایت از مقربین می شود و به والاترین درجه انسانیت که اعلی علیین است دست می یابد.
حال با توجه به این نمودار به جمع بندی بحث می پردازیم و خلاصه ولایت در قرآن را در این تصویر ملاحظه می کنیم.
بنابراین: اگر انسان در مسیر سیر صعودی، ایمان و شناخت حق قرار گیردو پیرو رهبران الهی و تسلیم حق شود، به ترتیب جزء مسلمین، مؤمنین، متقین، مقربین، و از اصحاب الجنة و اعلی علیین قرار می گیرد. و چنان چه در مسیر سیر نزولی و انحطاط قرار گیرد و پیرو رهبران طاغوتی باشد، به ترتیب جزء کافران، مشرکین، منافقین مستکبرین، و اصحاب النار و در اسفل السافلین قرار خواهد گرفت. هر سیری را انتخاب کند تحت سرپرستی رهبرانی قرار میگیرد و اختیار با خود اوست.
رهبران الهی در سیر صعودی؛ صالحین، شهداء، صدیقین، نبیین، و رهبران طاغوتی در سیر نزولی؛ مفسدین، ظالمین، مترفین و اولیاء شیطان خواهند بود.