اشاره به آیات و احادیثی در مذمت محبت دنیا

اشاره به آیات و احادیثی در مذمت محبت دنیا
میگوید: «هولاء» اشاره به همان «آثماً و کفوراً» است که در آیه ذکر شده بود، که این جماعت کفار، شقی و نفس پرست
دنیا و لذائذ آنرا دوست دارند و به دنبال محظوظات این عاریت سرا (دنیا) را گرفته ، و وا می دارند آنچه را که پشت سر آنها است ، آن روزی که بسیار سخت و ناگوار است . یعنی آنها مشغول به دنیا بودند و از آن روز سنگین قیامت باز مانده اند .
آری محبت دنیا و نفس پرستی و دنبال هوی و هوس رفتن چشم دل آدمی را کور می کند و وی را در زاویه دنیا حبس می کند ، و زنجیر آرزو و آمال دنیوی به دست و پای وی پیچیده می گردد و نمی گذارد حرکت کند و پشت سر خود را نگاه بنگرد و قدمی به سوی حق و حقیقت بردارد و بالا رود .چنان که گفته اند : محبت دنیا با خدا پرستی جمع نمی شود.
و آیات و احادیث بسیار در مذمت دنیا و دل بستگی بآن رسیده از جمله :
اُولَٰئِكَ الَّذِينَ اشْتَرَوُا الْحَيَاةَ الدُّنْيَا بِالْآخِرَةِ ۖ فَلَا يُخَفَّفُ عَنْهُمُ الْعَذَابُ وَلَا هُمْ يُنْصَرُونَ ﴿٨٦﴾
اینان کسانی هستند که زندگی [زودگذر] دنیا را به [بهای ازدست دادنِ] آخرتِ [اَبدی] خریدند، از این جهت نه عذابشان سبُک می گردد، و نه برای نجات از عذاب حمایتشان می کنند«۸۶» بقره
آنها خریدند حیات دنیا را به آخرت (یعنی آخرت را رها کردند و دنیا را گرفتند ) و عذاب آنها تخفیف ندارد و نیز کسی آنها را یاری نمی کند . آنان کسانی هستند که
يَعْلَمُونَ ظَاهِرًا مِنَ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَهُمْ عَنِ الْآخِرَةِ هُمْ غَافِلُونَ ﴿٧﴾ روم
فقط ظاهری [محسوس] از زندگی دنیا را می شناسند، و از آخرت [که سرای اَبدی و دارای نعمت جاودانه است] بی خبرند «۷»
آری کفار و اشقیاء ظاهر دنیا را می بینند و از آخرت و مآل امرشان و عاقبت امورشان غافلند ، در صورتیکه خداوند و خالق آنها ، و خالق دنیا و آخرت تذکر می دهد :
وَمَا الْحَيَاةُ الدُّنْيَا إِلَّا لَعِبٌ وَلَهْوٌ ۖ وَلَلدَّارُ الْآخِرَةُ خَيْرٌ لِلَّذِينَ يَتَّقُونَ ۗ أَفَلَا تَعْقِلُونَ ﴿٣٢﴾ انعام
زندگی دنیا [بدون ایمان و عمل صالح] جز بازی و سرگرمی نیست، یقیناً سرای آخرت برای آنان که همواره از خدا [اطاعت کرده، و از محرّماتش] می پرهیزند بهتر است، آیا [دربارۀ تفاوت اصولی بین دنیا و آخرت] نمی اندیشید؟«۳۲»
و در حدیثی امام صادق (ع) فرموده اند : خداوند در مناجات با حضرت موسی (ع) فرمود: ای موسی وقتی دیدی فقر بتو روی آورد ، بگو مرحبا به شعار صالحین ، و وقتی دیدی غنا رو بتو آورد بگو این گناهی است که بزودی به عقوبت رسد .
محققاً دنیا دار عقوبت است که به عقوبت حضرت آدم وقتی که آن خطیهء را مرتکب شد و خدا قرار داد دنیا را ملعون ، و ملعون است آنچه در او است مگر آنچه برای خدا بکار برده شود .
ای موسی ، «بندگان صالح من اعراض کردند از دنیا بقدر رغبت آنان به من ، و مایل به خلق گردیدند بقدر جهل آنان به من».
و در آیه بعد می فرماید:
نَحْنُ خَلَقْنَاهُمْ وَشَدَدْنَا أَسْرَهُمْ ۖ وَإِذَا شِئْنَا بَدَّلْنَا أَمْثَالَهُمْ تَبْدِيلًا ﴿٢٨﴾
ما آنان را آفریدیم و ترکیب اندامشان را استوار نمودیم، و هرگاه بخواهیم مانندشان را چنان که شایسته است جایگزین آنان می کنیم «۲۸
در این آیه یک هشدار می دهد، که از نیرو و قدرت خود مغرور نشوید که اینها را همه خدا داده و هر زمان که بخواهد به سرعت باز پس می گیرد.
ما آنها را آفریدیم و پیوندهای وجودشان را محکم کردیم و به آنها قوت و قدرت بخشیدیم و هر زمان که بخواهیم آنها را می بریم و گروه دیگری را جانشینشان می سازیم .
«اسر» در اصل به معنی بستن چیزی با زنجیر است ، و اسیران را از این جهت اسیر می گویند که آنها را می بندند .
ولی «اسر» در اینجا اشاره به استحکام پیوندهای وجودی انسان است و قدرت حرکت و توانائی فعالیتهای مهم به او می دهد. قرآن در اینجا انگشت روی نقطه حساسی گذارده، و آن پیوندهای مختلف اجزای وجود بشر است از عصبهای کوچک و بزرگ که همچون طنابهای آهنین عضلات را بهم مربوط می سازد گرفته ، تا رباطها و عضلات مختلف آنچنان قطعات کوچک و بزرگ استخوانها و گوشتهای اندام انسان را به یکدیگر محکم بسته که از مجموع آنها یک واحد کاملا منسجم که آماده انجام هرگونه فعالیتی است ، ساخته ، اما روی هم رفته این جمله «کنایه از قدرت و قوت است».
در ضمن در این آیه «غنا و بی نیازی ذات پاک را ، از آنها و از اطاعت و ایمانشان روشن می سازد ، تا بدانند که اسراری برای ایمان آوردن آنها نیست ، در حقیقت لطف و رحمتی است از ناحیه پروردگار.
در سوره انعام آمده :
وَرَبُّكَ الْغَنِيُّ ذُو الرَّحْمَةِ ۚ إِنْ يَشَأْ يُذْهِبْكُمْ وَيَسْتَخْلِفْ مِنْ بَعْدِكُمْ مَا يَشَاءُ كَمَا أَنْشَأَكُمْ مِنْ ذُرِّيَّةِ قَوْمٍ آخَرِينَ
پروردگارت بی نیاز و دارای رحمت است، اگر بخواهد همۀ شما را نابود می کند، و پس از شما هرچه بخواهد جایگزین شما می سازد، چنان که شما را از نسل گروهی دیگر پدید آورْد
می فرماید : پروردگار تو بی نیاز و مهربان است اگر بخواهد همه شما را می برد ، و هرکس را بخواهد جانشین شما می سازد . یعنی خلقت آنها را محکم گردانیدیم و مفصلها و أعضاء و قوای آنها را سخت و مرکوب بیکدیگر ، و تعادل و توازن بین آنها را قرار دادیم ، و هرگاه بخواهیم «مشیت ما مقتضی گردد آنان را هلاک نموده و أمثال آنها را خلقت می نمائیم . یعنی (همین طوری که آنها را از نیستی بوجود آوردیم ، قدرت داریم آنان را هلاک نموده ، و بأمثال آنها تبدیل نمائیم .
و سپس به کل بحثهائی که در این سوره آمده است که مجموعا یک برنامه کامل سعادت را ارائه می دهد اشاره کرده ، و می فرماید:
إِنَّ هَٰذِهِ تَذْكِرَةٌ ۖ فَمَنْ شَاءَ اتَّخَذَ إِلَىٰ رَبِّهِ سَبِيلًا ﴿٢٩﴾
به راستی این [قرآن] مایۀ تذکر و بیداری است، پس هرکس [سعادت دنیا و آخرت را] بخواهد [با عمل به آن] راهی به سوی پروردگار خود پیش گیرد.
این یک تذکر و یک یادآوری است ، و هر کس بخواهد با استفاده از آن راهی بسوی پرورگارش انتخاب می کند .
وظیفه ما نشان دادن راه است نه اجبار بر انتخاب ، این شما هستید که با «عقل و درک» خود ، حق را از باطل تشخیص دهید ، و با أراده و اختیار خود تصمیم بگیرید. این در حقیقت تأکیدی است بر آنچه در آغاز سوره گذشت
آنجا که فرمود: إِنَّا هَدَيْنَاهُ السَّبِيلَ إِمَّا شَاكِرًا وَإِمَّا كَفُورًا ﴿٣﴾ ما راه را به آنها نشان دادیم خواه پذیرا شود و شکر این نعمت به جا آورد ، یا اعراض و کفران کند . نمونه ص ۳۸۵
************
پس *این آیات موعظه و اندرز است برای کسی که بخواهد راهی و طریقی بسوی حق تعالی و تحصیل رضا و نزدیکی به او ، چنانچه در حدیث دارد که حضرت رسول (ص) یک خط مستقیم کشید و در اطراف آن چندین خطهای کج و معوج قرار داد و فرمود : «شریعت من مثال این خط مستقیمی است بسوی خدا که شما را به آن دعوت می کنم ».