مراتب شرک

مراتب شرک
باید دانست که شرک مراتبی دارد شرک جلی- شرک خفی
«شرک جلی» : شرک در مقام ذات یا شرک در مقام صفات حقیقه است که آن هم عین ذات است و قائلین به آن بسیار کم یابند حتی مشرکین عرب هم می گفتند: ما آنها را (بتها را) چون مقرب درگاه احدیت می دانیم آنان را عبادت می کنیم تا مقرّب گردیم.
لکن «شرک خفی» یا شرک در عبادت و آن وقتی است که کسی در عبادت غیر خدا را شریک گرداند مثل اینکه در عبادت ریاء یا حظوظات نفسانی یا غیر آن را داخل گرداند.
یا شرک در افعال است که غیر خدا را در افعال مؤثر بالاستقلال بداند و چنین گمان کند که بدون اراده حق تعالی در عالم چیزی واقع می گردد و متاسفانه طرفداران شرک خفی بسیارند.
و موحد کسی است که در این چهار مرتبه توحید، کامل باشد.
توحید در مقام ذات، توحید در مقام صفات، توحید در مقام عبادت، توحید در مقام افعال و «لا مؤثر فی الوجود الاّ الله » را نصب العین خود گرداند.
در آیه بعد می فرماید:
« وَوَصَّیْنَا الْإِنسَانَ بِوَالِدَیْهِ حَمَلَتْهُ أُمُّهُ وَهْنًا عَلَی وَهْنٍ وَفِصَالُهُ فِی عَامَیْنِ أَنِ اشْکُرْ لِی وَلِوَالِدَیْکَ إِلَیَّ الْمَصِیرُ »
انسان را درباره پدر و مادرش سفارش كرديم ، مادرش به او باردار شد [در حالى كه] سستى به روى سستى [به او دست مى‏داد] و باز گرفتنش [از شير] در دو سال است [و سفارش كرديم] كه براى من و پدر و مادرت سپاس گزارى كن ؛ بازگشت [همه] فقط به سوى من است
چون پدر و مادر علّت مادّی اولاد می باشند، و نیز ولی نعمت اویند در حفظ و تربیت ، مخصوصاْ‌ مادر که باید در مدّت نه ماه حمل بردارد در حال مشقّت و سستی و در اثر بزرگ شدن طفل ضعفی بالای ضعف عارض وی می گردد، تا موقع وضع حمل و درد شدید زایمان و تا دو سال شیر دادن اولاد به پایان می رسد مادر چه زحماتی را متحمل می شود این است که در این باره به ارشاد عقلی امر می نماید «ان اشکرلی و لوالدیک» سپاس گذاری پدر و مادر تلو سپاسگزاری خود قرار داده و اینطور بیان اهمیت اطاعت و احساس به پدر و مادر را می رساند.
در این آیات بحث از نعمت وجود پدر و مادر و زحمات و خدمات و حقوق آنها است. و قرار دادن شکر پدر و مادر در کنار شکر (الله)
نخست می فرماید: (ما به انسان درباره پدر و مادرش سفارش کردیم. و وصینا بوالدیه الاحسان آنگاه به زحمات فوق العاده مادر اشاره کرد، می گوید «حملته امه وهناْ‌ علی وهن» مادرش او را حمل کرد در حالی که هر روز ضعف و سستی تازه ای بر ضعف مادر افزوده می شد.
این مسئله از نظر علمی ثابت شده و تجربه نیز نشان داده که مادران در دوران بارداری گرفتار وهن و سستی می شوند چرا که شیره جان و مغز استخوانشان را به پرورش جنین خود اختصاص می دهند. و از تمام مواد حیاتی وجود خود بهترینش را تقدیم او می دارند.
به همین دلیل مادران در دوران بارداری گرفتار کمبود انواع ویتامینها می شوند که اگر جبران نگردد ناراحتیهائی برای آنها به وجود می آورد. حتی این مطلب در دوران رضاع و شیر دادن نیز ادامه می یابد ، چرا که شیر شیره جان مادر است.
لذا در پایان می فرماید: و فصاله فی عامین پایان دوره شیر خوارگی دو سال است همانطور که در جای دیگر می فرماید:
« وَالْوَالِدَاتُ یُرْضِعْنَ أَوْلاَدَهُنَّ حَوْلَیْنِ کَامِلَیْنِ ^»
(مادران فرزندان خود را دو سال کامل شیر دهند ) هر چند ممکن است که کمتر هم باشد. بهر حال مادر در این ۳۳ ماه (دوران حاملگی و شیر دادن)‌ بزرگترین فداکاری را هم از نظر روحی و عاطفی، و هم از نظر جسمی، و هم از جهت خدمات در مورد فرزندش انجام می دهد.
جالب این که در آغاز توصیه به هر دو می کند ولی به هنگام بیان زحمات و خدمات تکیه روی زحمات مادر می کند تا انسان را متوجه ایثارگریها و حق عظیم او می سازد سپس می فرماید: « أَنِ اشْکُرْ لِی وَلِوَالِدَیْکَ ». هم شکر مرا بجا آور و هم شکر پدر و مادرت را.
شکر مرا چون خالق و منعم اصلی توام، و چنین پدر و مادر مهربانی را به تو داده ام و هم شکر پدر و مادرت را که واسطه این فیض و عهده دار انتقال نعمتهای من به تو می باشد.
چقدر جالب است که شکر پدر و مادر درست در کنار شکر خدا قرار گرفته «الیّ المصیر» در پایان با لحنی که خالی از تهدید و عتاب نیست می فرماید: بازگشت همه شما به سوی من است. آری اگر در اینجا کوتاهی کنید در آنجا «قیامت» تمام این حقوق و زحمات و خدمات مورد بررسی قرار می گیرد و مو به مو حساب می شود باید از عهده حساب الهی در مورد شکر نعمتهایش و هم چنین در مورد شکر نعمت وجود پدر و مادر و عواطف پاک و بی آلایش آنها برآئید.