ستیز عقل و نفس:

ستیز عقل و نفس:
اینجاست که ابن سعد بین دو امر امتحان می شود. “عقل ونفس درستیز هستند“. جنگیدن با حسین که پسر پیامبر است، و یا رسیدن به جاه و مال با به دست آوردن ملک ری. ومی داند که جنگ با حسین امر کوچکی نیست، که حسین(ع)، پسر پیامبر(ع) است.
ولی نفس اماره اش امارت و ملک ری را می طلبد. متحیر است که از کدام یک بگذرد!؟ شب همه در اندیشه و فکر این کار بود .لذا در اشعاری که حاکی اضطراب وتردیدش است میگوید:
فوالله ما ادری وانی لحائر
افکر فی امری علی خطرین
اَ اَترکُ ملک الری والری منیتی
ام ارجع ماثوما بقتل حسین
حسین بن عمی والحوادث جمّة
لَعمری ولِیَ فی الری قرّة عینی
می گوید: ( سوگند به خدا، نمی دانم و من در حیرت هستم، و در دو راه خطرناک افتاده ام، آیا ریاست وملک ری را که آرزوی من است ترک کنم، یا از کشتن حسین با بار گناه بر گردم؟ حسین پسر عموی من است و حادثه ها بسیار خطرناک، ولی به جانم قسم که ملک ری نور چشم من است .)
توجه کنید: همه این ها را می داند ولی ندای نفس قوی تر است. «غلبه هوای نفس بر عقل،» و می گوید: ولی آخر ملک ری برایم خیلی مهم است. بالاخره عمر سعد در این دو راهی خطرناک، سرانجام خود را قانع می کند که به جنگ حسین می روم و بعد توبه می کنم. و چنین میگوید:
یقولون ان الله خالق جنه،                   و نار و تعذیب وغل یدین
فان صدقوا فیما یقولون اننی ،            اتوب الی الرحمن من سنتین
فان کذبوا فزنا بدنیا عظیمة،              و ملکٌ عظیم دائم الحجلین
یعنی (می گویند: خدا آفریدگار بهشت، و آتش جهنم و عذاب و غلهای آهنین است. اگر این سخن راست باشد، من در دو سال بعد از واقعه کربلا، توبه می کنم، و اگر دروغ باشد، به دنیای وسیع و پادشاهی بزرگی که دائما مانند عروس به زیور آراسته شده رسیده ام.)
قتل او موجب نار است و مرا طاقت آن
نبود لیک ز ری هست مرا قرة عین
آتش قتل حسین نسیه و ری دولت نقد
هیچ عاقل ندهد دولت موجود به دَین
صبح شد، عمر سعد نزد ابن زیاد آمد و آمادگی خود را برای رفتن به کربلا اعلام کرد،
و عمر سعد با چهار هزار نفر و بقولی شش هزار نفر، روز سوم یا چهارم محرم وارد کربلا شد^.