زلزله عظیم قیامت
این سوره با دو آیه تکان دهنده و هیجان انگیز پیرامون معاد و مقدمات آن شروع می شود؛
آیاتی که بی اختیار انسان را از این زندگی گذرای مادی بیرون می برد، و به آینده هول انگیزی که در انتظار او است متوجه می سازد؛ آینده ای که اگر ما امروز به فکر آن نباشیم، و آمادگی برای آن روز نداشته باشیم، به راستی وحشتناک است. واگر آمادگی باشد دل انگیز و روح افزا است.
نخست، عموم مردم را بدون استثناء مورد خطاب قرار میدهد و می گوید: اى مردم! از پروردگارتان پروا كنيد؛ بىترديد زلزله قيامت، واقعهاى بزرگ است. زلزله قیامت جریان مهم و عظیمی است.
خطاب «یا ایها الناس»، دلیل روشنی است بر اینکه هیچگونه تفاوت و تبعیضی در بین مردم نیست، و مؤمن و کافر، کوچک و بزرگ، پیر و جوان، امروز و آینده همه در آن شریکند.
و با جمله «اتَّقُوا رَبَّكُمْ» که خلاصه تمام برنامه های سعادت است- زیرا از یکسو «ربَّكُمْ» توحید را بیان می کند، و از سوی دیگر «تقوا» را و به این ترتیب برنامه عقیدتی و عملی در آن جمع است- و در جمله: إِنَّ زَلْزَلَةَ السَّاعَةِ شَيْءٌ عَظِيمٌ حقیقتی را که در بسیاری از آیات قرآن آمده است، بهطور سربسته بازگو می کند. «و آن اینکه قیامت با یک انقلاب و تحول شدید در عالم هستی برپا میشود»:
کوه ها از جا کنده می شوند، دریاها بههم می ریزند، زمین و آسمان در هم کوبیده می شوند، و جهانی نو با زندگی نو آغاز می گردد، مردم در آستانه قیامت در وحشت عظیمی فرو میروند، و سر از پا نمی شناسند. آیه بعد نمونه ای از بازتاب این وحشت عظیم را در چند جمله بیان کرده، می گوید: ببينيد [مشاهده خواهيد كرد كه] هر مادر شيردهندهاى از كودكى كه شيرش مىدهد، بىخبر مىشود، و هر ماده باردارى بار خود را سقط مىكند، می فرماید: شدت وحشت زلزله قیامت آنقدر زیاد است که حتی اگر مادر پستان در دهان کودک شیرخوارش داشته باشد، چنان متوحش میگردد که بیاختیار، پستان از دهانش بیرون کشیده، فراموشش میکند!
میگوید:
وَتَرَى النَّاسَ سُكَارَى وَمَا هُمْ بِسُكَارَى وَلَكِنَّ عَذَابَ اللَّهِ شَدِيدٌ
و مردم را مست مىبينى در حالى كه مست نيستند، بلكه عذاب خدا بسيار سخت است
آری! خداوند مالک چنین روزی است. در حدیثی آمده است: «کان علی بن الحسین(ع) اذا قرء «مالک یوم الدین» یکررها حتی یکاد ان یموت»( آنقدر آیه «مالک یوم الدین» را تکرار میکرد که نزدیک بود روح از بدنش پرواز کند).