حيا
حيا و شرم عبارت است از: مهاركردن نفس از فعل و كار قبيح و زشت به خاطر حضور و نظارت ناظري كه مورد احترام شخص حيا كننده است
براي مثال:
وقتي فرزندان مميز و بالغ در حضور ديگران از تعويض لباس زيرين خود اجتناب مي كنند، اين كار نمودي از حيا و شرم جنسي آنهاست.
نكتهي ظريف و اساسي دربارهي حيا اين است كه مسألهي جنسيت، پوشيدگي، برهنگي و ضوابط حاكم بر آن را نبايد يك سره از لحاظ مصالح زندگي اجتماعي فرد بررسي كرد و فقط به دنياي بيرون و جامعهي پيرامون آدمي انديشيد، بلكه بايد به اهميت احساس شرم و حيا به عنوان يك خصلت ذاتي و دروني او نيز توجه كرد..
حضرت فاطمه (س) فرمود: «اي اباالحسن! من از پروردگار خود حيا ميكنم چيزي را از تو بخواهم كه تو بر آن توان نداري» (تفسير برهان، ج ۱: ۲۸۲؛ به نقل از صباغي، ۱۳۸۸: ۷۹).
بنابراين، حيا و شرم يكي از صفات مخصوص انسان است و انسان تنها مخلوقي است كه اصرار دارد دست كم بعضي از قسمتهاي اندام خود را بپوشاند.
رسول گرامي اسلام (ص) مي فرمايد: شرم، جويي از رودخانهي ايمان است.
اگر سخن گفتن، منطق و وجدان داشتن براي انسان كمال محسوب ميشود و به او ارزش ميبخشد، چرا احساس شرم، حيا و گريز از برهنگي- كه آن نيز خاص انسان است- كمال محسوب نشود؟
حقيقت اين است كه در مسألهي غريزهي جنسي و برهنگي يا پوشيدگي، يك دنياي عظيم و راز آميز را نبايد فراموش كرد و آن دنيا خودِ «انسان» است