بحثی در امامت حضرت ابراهیم/شرحی مبسوط بر امامت

بحثی در امامت حضرت ابراهیم

در قرآن ‏می خوانیم:
«‏ وَإِذِ ابْتَلَى إِبْرَاهِيمَ رَبُّهُ بِكَلِمَاتٍ فَأَتَمَّهُنَّ قَالَ إِنِّي جَاعِلُكَ لِلنَّاسِ إِمَاماً قَالَ وَمِن ذُرِّيَّتِي قَالَ لاَ يَنَالُ عَهْدِي الظَّالِمِينَ» ‏
‏و ( به خاطر آوريد ) آن گاه را كه خداي ابراهيم ، او را با سخناني ( مشتمل بر اوامر و نواهي و تكاليف و وظائف ، و از راههاي مختلف و با وسائل گوناگون ) بيازمود و او ( به خوبي از عهده آزمايش برآمد و ) آنها را به تمام و كمال و به بهترين وجه انجام داد . ( خداوند بدو ) گفت : من تو را پيشواي مردم خواهم كرد .
(ابراهيم ) گفت : آيا از دودمان من ( نيز كساني را پيشوا و پيغمبر خواهي كرد ؟ خداوند ) گفت : ( درخواست تو را پذيرفتم ، ولي ) پيمان من به ستمكاران نمي‌رسد ( بلكه تنها فرزندان نيكوكار تو را در بر مي‌گيرد ) .‏

توضيحات : ‏« إبْتَلَي » : آزمود . امتحان كرد . « كَلِمَاتٍ » : تكاليف و اوامر . از آن جمله : ترك فرزند يگانه و دلبندش به همراه مادر در بيابان برهوت و خالي از سكنه حجاز ، و فرمان دادن بدو به اين كه فرزند يگانه خود اسماعيل را قرباني كند . « أَتَمَّهُنَّ » : آنها را به تمام و كمال انجام داد. « جَاعِلٌ » : سازنده .‏ .

شرحی مبسوط بر امامت

قرآن امامت را از سوی خدا، و جعل او را از «جانب رب العالمین» می شمارد، و در مورد حضرت ابراهیم(ع) می فرماید: وَإِذِ ابْتَلَىٰ إِبْرَاهِيمَ رَبُّهُ بِكَلِمَاتٍ فَأَتَمَّهُنَّ ۖ قَالَ إِنِّي جَاعِلُكَ لِلنَّاسِ إِمَامًا ۖ قَالَ وَمِنْ ذُرِّيَّتِي ۖ قَالَ لَا يَنَالُ عَهْدِي الظَّالِمِينَ . ([ياد كنيد] هنگامى كه ابراهيم را پروردگارش به تكاليفى [بسيار مهم] آزمايش كرد ، پس او همه را به طور كامل به انجام رسانيد ، پروردگارش [به خاطر شايستگى او] فرمود : من تو را براى همه مردم پيشوا قرار دادم .

همانطور به ابراهیم و انبیاء الهی(ع) که انسان را در جهت فلسفه آفرینش رهبری می کنند «امام» اطلاق می شود و می فرماید: «وَجَعَلْنَاهُمْ أَئِمَّةً يَهْدُونَ بِأَمْرِنَا وَأَوْحَيْنَا إِلَيْهِمْ فِعْلَ الْخَيْرَاتِ وَإِقَامَ الصَّلَاةِ وَإِيتَاءَ الزَّكَاةِ ۖ وَكَانُوا لَنَا عَابِدِينَ» ، (و آنان را پيشوايانى قرار داديم كه به فرمان ما [مردم را] هدايت مى‏كردند ، و انجام دادن كارهاى نيك و برپا داشتن نماز و پرداخت زكات را به آنان وحى كرديم ، و آنان فقط پرستش كنندگان ما بودند).

از انجا كه امامت مقامي الاهي است که به برخي از پيامبران و بندگان برگزيده، عطا مي شود.

تفسيرها و برداشتهاي متعددي از امامت ارايه شده و بر همين اساس، مباني متفاوتي در فهم مقام امامت به وجود آمده است. امام به معني کسي است که از او تبعيت مي شود.