انواع بلایا و ابتلاها و راهنمایی قرآن

انواع بلایا و ابتلاها و راهنمایی قرآن

خداوند متعال در قرآن کریم ابتلائاتی را به انسان تذکر می‌دهد و می‌فرماید:

{وَلَنَبْلُوَنَّكُمْ بِشَيْءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَالْجُوعِ وَنَقْصٍ مِنَ الْأَمْوَالِ وَالْأَنْفُسِ وَالثَّمَرَاتِ و َبَشِّرِ الصَّابِرِينَ الَّذِينَ إِذَا أَصَابَتْهُمْ مُصِيبَه قَالُوا إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَيْهِ رَاجِعُونَ أُولئِكَ عَلَيْهِمْ صَلَوَاتٌ مِنْ رَبِّهِمْ وَرَحْمَه وَأُولئِكَ هُمُ الْمُهْتَدُونَ}؛

و بى‏ترديد شما را به چيزى اندك از ترس و گرسنگى و كاهش بخشى از اموال و محصولات [نباتى يا ثمرات باغ زندگى از زن و فرزند] آزمايش مى‏كنيم. و صبركنندگان را بشارت ده. همان كسانى كه چون مصيبتى سخت به آنان رسد مى‏گويند: {انا لله و انا اليه راجعون} (ما مملوك خداييم و يقيناً به سوى او بازمى‏گرديم) آنانند كه درودها و رحمتى از سوى پروردگارشان بر آنان است و آنانند كه هدايت يافته‏اند.

در این آیه مبارکه به چند نوع ابتلا اشاره شده است. نوع اول «الخوف» (ترس) است، خداوند در این آیه شریفه به یکی از آزمایش‌های نفس بشری اشاره دارد و آن نزول خوف و ترس در قلب انسان است، تا ایمان او آزمایش شود. البته گاهی هم القای شیطانی سبب وسوسه و خوف در قلوب بعضی از مردم ضعیف الایمان می‌شود. درباره خوف، در آینده مطالبی را خواهیم گفت.

نوع دوم، «جوع» و گرسنگی و نوع سوم، نقص در اموال است و آن هم نوعی امتحان برای بندگان است که آیا شکر خداوند را در وقت تنگدستی و رفاه به جا می‌آورند؟ زیرا گاهی انسان با فقر آزمایش می‌شود و گاهی هم با ثروت.

قرآن می‌فرماید:

{وَمِنَ النَّاسِ مَنْ يَعْبُدُ اللَّهَ عَلَىٰ حَرْفٍ فَإِنْ أَصَابَهُ خَيْرٌ اطْمَأَنَّ بِهِ وَإِنْ أَصَابَتْهُ فِتْنَه انْقَلَبَ عَلَىٰ وَجْهِهِ خَسِرَ الدُّنْيَا وَالْآخِرَه ذَٰلِكَ هُوَ الْخُسْرَانُ الْمُبِينُ}؛

و برخى از مردم‏ هستند كه خدا را يك سويه [و بر پايه دست‏يابى به امور مادى] مى‏پرستند، پس اگر خيرى [چون ثروت، مقام و اولاد] به آنان برسد به آن آرامش يابند، و اگر بلايى [چون بيمارى، تهيدستى و محروميت از عناوين اجتماعى] به آنان برسد [از پرستش خدا] عقبگرد مى‏كنند [و به بى‏دينى و ارتداد مى‏گرايند]، دنيا و آخرت را از دست داده‏اند، و اين است همان زيان آشكار.

لذا باید انسان در هر حالی قانع، و تسلیم به اراده الهی باشد، و بداند که زیادی و یا نقص در اموال، از اسرار الهی است.

نوع چهارم «نقص در انفس» است؛ از قبیل انواع مرگ‌ها، مرگ طبیعی و یا از دست دادن عزیزان در جنگ‌ها یا حوادث گوناگون، که باید در برابر این ابتلاها صبر پیشه کرد.

نوع پنجم، ابتلا به نقص در ثمرات است؛ خواه ثمرات درختان و برکات، و یا نقص در اولاد که ثمره قلب والدین هستند.

اگر انسان به یکی از این ابتلاها مبتلا شود، باید ثابت قدم و صابر باشد که نتیجه آن خیر و صلاح است. خداوند به رسولش می‌فرماید:

{و بشر الصابرین}؛ به صابرین بشارت بده.

بشارت به صابرینی که هنگام مصیبت می‌گویند:

{قَالُوا إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَيْهِ رَاجِعُونَ}؛

ما همه از خداییم و به سوی او باز می‌گردیم.

و خداوند به عاقبت آنان اشاره میکند:

{أُولئِكَ عَلَيْهِمْ صَلَوَاتٌ مِنْ رَبِّهِمْ وَرَحْمَه وَأُولَئِكَ هُمُ الْمُهْتَدُونَ}؛

خداوند چند پاداش برای صابرین بیان می‌فرماید: اول صلوات، و آن ثناء و امتیاز بر آنان به تشریف و تکریم از خداوند است، دوم رحمت از جانب خداوند، و سوم هدایت که آن ارشاد به طریق حق است، و آن‌ها جزع را به خود راه نمی‌دهند.