آیااخلاق قابل تغییر است؟نظریه سوم

نظريه سوم
هر دو گروه فوق، داراي دلايلي براي نظرات خويش هستند، اما در کنار اين دو گروه، گروه سومي ‌وجود دارد که معتقدند
برخي صفات انسان تغييرپذير و برخي ديگر تغييرناپذير هستند. صفاتي که قابل تغيير نيستند، صفات فطري و طبيعي هستند؛ اما صفاتي که به وسيله عوامل خارجي به وجود آمده‌اند، قابل تغييرند. بنابراين انسان بايد تلاش کند، صفاتي را که قابليت تغيير دارند، تغيير دهد و آن‌هايي را هم که ناپسند است ترميم کند.
علامه نراقي نظر گروه اول را رد مي‌کند و مي‌فرمايد: اگر اخلاق انسان و آن‌چه را که انسان به آن عادت کرده است تغيير ناپذير باشد، پس بعثت تمام انبيا و رسالت عملي آن‌ها عبث خواهد بود؛ چرا که پيامبران جهت تربيت انسان‌ها آمده‌اند.
و پيش‌تر در اين زمينه بحث شد که خداوند در قرآن مي‌فرمايد: «قَدْ أَفْلَحَ مَن زَكَّاهَا * وَقَدْ خَابَ مَن دَسَّاهَا»؛ بي ترديد كسي كه نفس را [از آلودگي پاك كرد و] رشد داد، رستگار شد * و كسي كه آن را [به آلودگي‌ها و امور بازدارنده از رشد] [بيالود] [از رحمت حق] نوميد شد.
يعني انساني به سعادت مي‌رسد که نفس خود را از هر پليدي پاک کند؛ زيرا در غير اين‌صورت، گمراه خواهد شد. اين مسأله نشان مي‌دهد امکان پيمودن راهي که خداوند براي ما تعيين کرده، وجود دارد. چون اگر چنين امکاني وجود نمي‌‌داشت، هيچ‌گاه خداوند که خالق و آگاه به قواي انسان است، آن را براي او قرار نمي‌‌داد.
در روايات نيز وارد شده که حضرت رسول فرموده‌اند: «انما بعثت لأتم مکارم الأخلاق». به عبارتي ديگر پيامبران براي اين‌که راه کسب فضائل اخلاقي را به انسان‌ها بياموزند به بعثت رسيده‌اند. در روايتي ديگر آمده‌: «لو يعلم العبد ما في حُسن الخلق لعلم أنه يحتاج الي خلق حسن»
اگر آدمي مي‌دانست که در خُلق نيکو چه چيزي نهفته است، پي مي‌برد که تا چه اندازه به اخلاق نيکو احتياج دارد.
اين روايت ما را به کسب فضائل اخلاقي تشويق مي‌کند.
برخي افراد گمان مي‌کنند اخلاق بد آن‌ها به کسي ضرر نمي‌‌رساند و اين مسأله کاملاً شخصي است. اما در روايت مذکور، به اين مفهوم اشاره مي‌شود که اخلاق انسان، نه تنها بر ديگران تأثير مي‌گذارد؛ بلکه اگر شخصي بخواهد در خانه‌اي دور از همه و تنها زندگي کند، باز نياز دارد که براي انسان شدن و قبولي اعمال در پيشگاه خداوند اخلاق نيک داشته باشد؛ به طوري که بيان مي‌کنند: «الخلق الحسن نصف الدين»؛ اخلاق نيکو، نيمي‌از دين را تشکيل مي‌‌دهد.