زمزمه عـرفان مطالب تربيتي، عرفاني و اخلاقي و كتاب‌هاي سركار خانم طاهره سادات زرگرمرادي
اميرالمؤمنين مي‌فرمايد: «عجت لمن ينشد ضالته و قد اضل نفسه فلا يطلبها»؛ در شگفتم از کسي که گمشده خود را مي‌طلبد اما خود را گم کرده و نمي‌طلبد.
در قرآن نيز آمده: «و في انفسکم افلا يتفکرون»؛ و در جان خويش آيا نمي‌نگري؟
تركيب انسان از جسم و نفس
سخني از مرحوم نراقي در کتاب شريف معراج السعاده: اگر خواهي خود را بشناسي، بدان كه: هر كسي را از دو چيز آفريده اند: يكي اين بدن ظاهر، كه آن را تن گويند و مُركّب است از: گوشت و پوست و استخوان و رگ و پي وغير اين‌ها. و آن از جنس مخلوقات همين عالم محسوس است، كه عالم جسمانيات است. و اصل آن مركب از عناصر چهارگانه است كه «خاك، آب، باد و آتش» است، وآن را به همين چشم ظاهري مي‌توان ديد.
يكي ديگر «نفس» است كه آن را روح و جان و عقل و دل نيز گويند، و آن جوهري است «مجرد» از عالم ملكوت، و گوهري است بس عزيز از جنس فرشتگان و «عقول قادسيه»، و دُري است بس گران‌مايه از سنخ مجردات، كه خداي تعالي به جهت مصالحي چند كه شمه اي از آن مذكور خواهد شد، به قدرت كامله خود ربطي ميان آن و اين بدن ظاهري قرار داده و او را مقيد به قيد علاقه اين بدن و محبوس در زندان تن نموده، تا وقتي معين و اجلي موعود، كه قطع علاقه نفس از بدن مي‌شود، رجوع به عالم خود مي‌كند.
و اين نفس را به چشم ظاهر نتوان ديد بلكه ديده نمي‌شود مگر به بصيرت باطنيه. و هرگاه حديث نفس يا روح، يا جان، يا دل، يا عقل مذكور شد همين جزء اراده مي شود، بلكه هرگاه انسان و آدم نيز گفته شود، به غير از اين، چيز ديگر مراد نيست، زيرا چنانكه مذكور خواهد شد، حقيقت انسان و آدمي همين است.
و بدان كه: شناختن حقيقت «بدن»، امري است سهل و آسان، زيرا دانستي كه آن از جنس ماديات است و شناخت حقايق ماديات، چندان صعوبتي ندارد. و اما «نفس»، چون كه از جنس مجردات است به حقيقت او رسيدن و او را به كنه، شناختن در اين عالم ميسر نيست.
رو مجرد شو مجرد را ببين. از حضرت رسول شرح حقيقت روح را خواستند، حضرت بيان نفرمود، تا خطاب رسيد كه: «وَيَسْأَلُونَكَ عَنِ الرُّوحِ قُلِ الرُّوحُ مِنْ أَمْرِ رَبِّي وَمَا أُوتِيتُم مِّن الْعِلْمِ إِلاَّ قَلِيلاً»؛ و از تو درباره روح مي‌پرسند، بگو: روح از امر پروردگار من است، و از دانش و علم جز اندكي به شما نداده‌اند.
يعني: «از تو از حقيقت روح سؤال مي‌كنند، بگو كه «روح» از امور پروردگار و از عالم امر است» و بيش از اين رخصت نيافت كه بيان كند.