زمزمه عـرفان مطالب تربيتي، عرفاني و اخلاقي و كتاب‌هاي سركار خانم طاهره سادات زرگرمرادي
⁉️سوال
؟؟؟با توجه به نزدیکی غدیر خواستم برام توضیح بدید که ایا کلمه مولی در حدیث غدیر به معنای دوستی است یا سرپرستی ؟
🗯پاسخ:
❗️قراين و دلا‌يل زيادي وجود دارند بر اين كه «مولي»، در اين جا، به معناي
«ولي و سرپرست ديني»، است؛
🌷يعني كسي كه از طرف خداوند مقام ولا‌يت و سرپرستي، بر مردم، دارد.
🌷معلوم است كسي كه داراي ولا‌يت بر مردم باشد،
امام و صاحب اختيار مردم است و خواسته اش برخواسته هاي آنان مقدم بوده
و پيروي او،بر همه، واجب است.
👈بعضي از آن قراين و دلا‌يل به قرار زير هستند:
۱⃣مسأله دوستي علي آن قدر نگران كننده نبود كه در آيه تبليغ(سوره ي مائده، آيه ۶۷)،
با آن لحن داغ و تهديدآميز، بيان شود
و پيامبر از افشاي آن،احساس خطر كند،
بلكه منظور آيه تبليغ چيزي جز ابلا‌غ ولا‌يت و امامت اميرالمؤمنين علي نبوده است.
۲⃣مسأله دوستي علي با همه مؤمنان مطلب پنهان و پيچيده‌اي نبود كه نياز به آن همه تأكيد،
بيان، متوقف ساختن آن قافله عظيم، در وسط بيابان خشك و سوزان،
🌷خطبه خواندن و گرفتن اعتراف هاي پي در پي از جمعيت داشته باشد،
🌷زيرا اخوت اسلا‌مي و دوستي مسلمانان با يكديگر از بديهي‌ترين مسايل اسلا‌مي است كه از آغاز اسلا‌م وجود داشت
🌷و پيامبر بارها آن را تبليغ كرد و بر آن تأكيد نمود؛ چنان كه قرآن به صراحت مي گويد:
❗️«مؤمنان همه برادر يكديگرند».
سوره حجرات، ۱۰
❗️«مردان و زنان مؤمن يار و دوستدار يكديگرند».
📓 توبه، آيه۷۱
🗯پس منظور پيامبر از اين كارها، بيان مسأله بسيار مهم و اساسي بوده و آن عبارت است
📢از اعلا‌م ولا‌يت و امامت علي و انتصاب او به اين مقام.
۳⃣جمله «ايها الناس من اولي الناس بالمؤمنين من انفسهم»
« ای مردم چه کسی نسبت به مردم از خودشان سزاوار تر است و صاحب اختیار انان است»
در بسیاری از کتب نقل شده است
مانند تفسیر عیاشی ج۱، ص۳۳۲، ح۱۵۲ ،البرهان في تفسير القرآن ،ج۱، ص۴۸۹، . نورالثقلين، ج۱، ص۶۵۳، ح۲۹۲؛
❗️و در بعضي روايات جمله
«الست اولي بكم من انفسكم»« ایا من سرپرست و سزاوار تر نسبت به شما از خودتان »
📚سنن ابن ماجه ج۱، باب۱۱، ص۴۳،ح۱۱۶.مسند احمد ج۱، ص۱۱۹، ج۴، ص۲۸۱، ۳۶۸،۳۷۲، ج۵، ص۳۴۷؛ المستدرك علي الصحيحين، ج۳، ص۱۱۰، ۵۳۳؛ مناقب علي بن ابي طالب (ع)،ص۲۴۰، ح۳۴۹؛
❗️در بيش تر روايات، كه پيش از جمله
«من كنت مولا‌ه فعلي مولا‌ه» واقع شده اند،
هيچ تناسبي با بيان يك دوستي ساده يا معاني ديگر ندارند،
بلكه پيغمبر با اين جمله‌ها مي‌خواهد مردم به همان اولويت و اختياري كه آن حضرت نسبت به آنان دارد، اقرار و اعتراف كنند.
❗️ معناي اولويت پيغمبر اين است كه خواسته ي او برخواسته ي مردم مقدم است
و هرچه بگويد و انجام دهد براي مردم حجت است،
❤چون در حقيقت بر مردم ولا‌يت و سرپرستي دارد.
🗯بنابراين،
همان گونه كه در جمله ي پيشين صحبت از اولويت و ولا‌يت پيامبر است،
در جمله بعدهم بايد سخن از ولا‌يت و اولويت به همان معني باشد تا ارتباط معنوي و جمله‌ي پيشين و پسين محفوظ بماند.
🌷پيامبر ص در جمله بعد، مي‌خواهد بگويد:
🌷همان اولويت و اختياري كه من نسبت به شما دارم و پيشوا و سرپرست شما هستم،
🌷 براي علي نيز ثابت است.
🗯به اين ترتيب معناي اين چند جمله اين است،
👈چنان كه در بيش‌تر روايات آمده كه پيامبر ص فرمود:
🌷«آيا من نسبت به شما از خودتان سزاوارتر نيستم؟
همه گفتند: هستي .
آن گاه فرمود: همين سزاواري و ولا‌يتي كه من نسبت به شما دارم، علي نيز دارد و پس از من،
🌷 او مولا‌ي همه مسلمانان وجانشين من خواهد بود».
۴⃣يكي از راه هاي تشخيص مراد متكلم،
فهم عرف و اهل زبان از كلام او است.
در مورد حديث غدير، كساني كه در غدير خم حاضر بودند و نيز شاعران،اديبان و لغويان همه
از كلمه‌ي «مولي»، در اين جا، «امام و رهبر، سرپرست و صاحب اختيار» را فهميده اند،
زيرا مردم در پايان مراسم غدير به علي به عنوان اميرالمؤمنين، سلا‌م كردند؛ 🌷اين مقام را به او تبريك گفتند
👋و با او بيعت نمودند.
اين سلا‌م ها، تبريك ها و بيعت ها از سوي مردم،
در اين واقعه ي تاريخي، به خصوص تبريكي كه ابوبكر و عمر به او گفتند
📚مسند احمد بن حنبل،ج۴، ص۲۸۱، الكشف والبيان، ثعلبي، ج۴، ص۹۲؛ ،روح المعاني آلوسي،ج۶، ص۱۹۴.تفسير المنار،رشيد رضا،ج۶، ص۴۶۵
❗️نشان مي دهد كه چيزي جز مسأله‌ي نصب به خلا‌فت و امامت نبوده كه درخور اين‌گونه سلا‌م، تبريك و تهنيت و بيعت باشد؛
دوستي‌اي كه براي مسلمانان، به طور عموم، ثابت است و اعلا‌م آن نيازي به تبريك ندارد.
🗯شعرا هم در اشعارشان «مولي» را به «امام،رهبر وسرپرست» معنا كرده اند.
از جمله ي آنان حسان بن ثابت است كه در روز غدير حاضر بود و در پايان مراسم، با اجازه ي پيامبر حديث غدير را به نظم درآورد
📚 روض‌الجنان ،ج۷، ص۶۸
🗯ادامه پاسخ 👇👇
❗️اهل لغت نيز «مولي» را، در اين حديث،
به «ولي و سرپرست و رهبر ديني» معنا كرده اند. ازهري و ابن منظور مي‌گويند:
«ولي و مولي در زبان عرب به يك معناست.
مولي در كلام عرب در موارد متعددي به كار مي‌رود،
از جمله‌ي آنها مولا‌ي در دين است كه به معناي ولي و سرپرست مي‌باشد.
اين نوع مولي در اين كلام خداوند آمده است:
اين (عاقبت نيك مؤمنان و عاقبت بد كافران) براي آن است كه خداوند مولي و سرپرست كساني است كه ايمان آوردند،
اما كافران مولا‌يي ندارند.
📓 سوره‌ي محمد،آيه۱۱
❗️يعني براي كفار هيچ ولي و سرپرستي وجود ندارد.
🗯 از اين نوع مولا‌ست مولا‌يي كه در اين فرمايش پيامبر آمده است:
🌷هر كس من مولا‌ي اويم، پس علي مولا‌ي اوست.
🌷 يعني هر كس من ولي و سرپرست اويم،
🌷پس علي ولي و سرپرست اوست».
📚 معجم تهذيب اللغه، ص۳۹۵۶؛ لسان العرب، ج ۱۵، ص۴۰۸
❗️اين تلقي عموم حاضران، شاعران، اديبان، لغت دانان و ساير عالمان حجت قاطع است بر معنايي كه از واژه ي «مولي» در حديث غدير اراده شده است.
🗯با توجه به اين قراين و دلا‌يلي كه ذكر شدند، دلا‌لت حديث غدير بر ولا‌يت و امامت اميرالمؤمنين، علي براي صاحبان انصاف بسي روشن است.
❗️در این باره قرائن و دلائل دیگری نیز می باشد که در پاسخ های بعدی به آن اشاره می کنیم.