تفاوت بین امام حسین(ع) و دیگران
امام حسین نیز مرگ و اسارت را میدانست، اما به امور دیگری هم توجه داشت. آنچه او میدید و عقلای مصلحت اندیش نمیدیدند، «عشق» بود. آری! تفاوت امام حسین با دیگران، از دیدگاه عشق بود و از همین رو به وسوسههای عقل جزئی و مصلحت اندیش توجهی نکرد.
حسین در عشق حقیقی برای رسیدن به حق تعالی مستغرق بود، و دفاع از حق را تنها در مرگ و شهادت و آوارگی و اسارت خاندانش میدید.
این در عرفان، همان جهاد اکبر است که نبرد میان عقل متعارف و عشق حقیقی هم خوانده میشود. (جهاد اکبر یعنی جانبازی در میدان عشق برای رسیدن به یار و محبوب حقیقی) زیرا در راه محبوب باید همه چیز را فدا کرد و از جان و مال و خاندان گذشت.
آن کس که تو را شناخت جان را چه کند
فرزند و عیال و خاندان را چه کند
دیوانه کنی هر دو جهانش بخشی
دیوانه تو هر دو جهان را چه کند
از دیدگاه عرفان، حسین را جزء مصادیق انسان کامل میدانند. از این نظر حسین نزد ایشان از حد «امام یا رهبر اجتماعی» بسیار فراتر میرود؛ زیرا امام از دیدگاه سیاسی مسوول اداره مسلمانان است، اما انسان کامل درباره کل هستی مسوولیت دارد.
در روز عاشورا، سیر محب به سوی محبوب و توحید ربوبی، معنی و مفهوم پیدا میکند. حضرت حق تعالی رب حسین است، و مربوب حضرت حق، سلطان عشق خونین حسین است.
مطـرب عشق عجب سـاز و نـوایی دارد
نقش هـر نغمه کـه زد راه به جـایی دارد
امام نمونه کامل و مَثَل اعلای یک عاشق حقیقی بود، و این معنا را حدود ربع قرن پیش امام علی بیان کرده بود. آن حضرت در باز گشت از صفین و جنگ با معاویه هنگامی که به صحرای کربلا رسید، کفی از خاک بر داشت و بویید و به یاران فرمود این جا مدفن عشاق و مصرح سوختگان خواهد گشت، و از خون جوانان صحرای کربلا به دشتی از لاله تبدیل خواهد شد. «مناخ رکاب و مصرع عشاقِ شهداء»، اینجا محل پیاده شدن از شترها و آرامگاه شهیدان عاشق است. و روزی هم که حسین به زمین کربلا وارد شد، کفی از خاک کربلا را بویید و فرمود:
ها هنا والله مَحطَ رحالنا و ها هنا والله مسفک دمائنا و ها هنا والله تسبی حریمنا و ها هنا والله محلّ قبورنا هاهنا والله محشرنا و مَنشرنا و بهذا وعدنی جدّی رسول الله و لا خلاف لوعده.
«مصارع عشاق» در اینجا آرامگاه حقیقی جمعی از عشاق و دلدادگان است؛ به این معنا که زمین کربلا مانند مادری که از سر رأفت فرزند خود را در بر میگیرد، جوانان و دلسوختگانی را در آغوش خواهد کشید، که جانسوزترین ناله عاشقانه آنها بهترین یادگار دوار گردد، و صدای سخن عشق آنها به گوش جهانیان و صاحبدلان برسد و تاریخ حیاتشان عبرت آیندگان گردد.