تفسیر عرفانی و تربیتی سوره حمد 

 از غیب تا حضور

سخن تا کنون به لسان غیب بود ، اما الان به لسان حضور است .

انتقال سخن از غیب به حضور، بنده و عبدی که فهمید خدا جمیع کمالات را دارا است .

رب العالمین است ، رحمان و رحیم مطلق است ، مالک مطلق است ،

در این صورت [این خدا ] لایق است که عبد و بنده خود را در حضور خدا ببیند.
و او را مخاطب قرار دهد و بگوید: «ایاک نعبد»

و کسی که این دید را ندارد و این معرفت را ندارد یعنی حضور قلب ندارد ، شایسته خطاب نیست.
به او اجازه نمی دهند که در محضر خدای سبحان قرار بگیرد .

او غایب است ، گر چه خدا مشهود مطلق است.

در اینجا زمام امور بدست گوینده نیست ، بدست مخاطب است .
مخاطب به انسان تاکنون اجازه حضور نمی داد ، الان اجازه حضور می دهد .

گوینده بعد از درک این معارف بلند، خود را در مشهد خدای سبحان مشاهده می کند، می گوید «ایاک» فقط تو را .