ایمان غیر از علم و ادراک است…ایمان به معارف الهیه چگونه صورت می گیرد؟…
بدان که ایمان غیر از علم و ادراک است؛ زیرا که علم و ادراک، حظّ عقل است و ایمان حظّ قلب است.
💠انسان به مجرَّد آن که علم پیدا کند به خدا و ملائکه و پیغمبران و یوم القیامه، او را نتوان مومن گفت؛ چنانچه ابلیس تمام این امور را علماً و ادراکاً می دانست و حق تعالی او را کافر خواند.
💠چه بسا باشد فیلسوفی به برهانهای فلسفی، شعَب توحید و مراتب آن را مُبرهن کند و خود، مومن بالله نباشد؛ زیرا که علمش از مرتبۀ عقل و کلیّت و تعقّل، به مرتبۀ قلب و جزئیّت و وجدان نرسیده باشد.
💠… بدان که ایمان به معارف الهیّه و اصول عقاید حقّه صورت نگیرد مگر به آنکه اولاً: آن حقایق را به قدم تفکر و ریاضت_عقلی و آیات و بیِّنات و براهین عقلیه ادراک کند، و این مرحله به منزله مقدّمۀ ایمان است، و پس از آن که عقل حظّ خود را استفیاء نمود، به آن قناعت نکند؛ زیرا که این قدر از معارف، اثرش خیلی کم است و حصول نورانیّت از آن، کمتر شود. پس از آن، باید سالک الی الله اشتغال به #ریاضات_قلبیّه پیدا کند، و این حقایق را با هر ریاضتی شده به قلب رساند، تا قلب به آنها بگرود.
💠پس در این جا، مراتب_ایمان فرق کند، و شاید معنای حدیث شریف که فرماید: ((علم نوری است که خدای تعالی در دل هر کس که خواهد افکند)) همین باشد؛ زیرا که علم بالله تا در حد عقل است، نور است، و پس از ریاضات قلبی، خدای تعالی آن را در قلوب مناسبه افکند، و دل به آن بگرود.
شرح جنود عقل و جهل/ص۸۷