راه سعادت با قرآن در زندگی

مراقبت از نفس

نفس انسان مانند بوته گل است.انسان بايد اين نفس را بشناسد،همچنان كه باغبان بوته گـل را به خوبي مي شناسد و با اطلاعاتي كه از اين بوته گل دارد،قادر است به گونه اي مناسـب از آن نگهداري كند.

در اين جا باغبان، خود انسان است؛انساني كه مي خواهد خود را تربيـت كند، بايد نفس خويش را بشناسد.پس براي او آيات قرآن همان دستورالعملهايي هـستند  تا نفس خود را بشناسد و مراقب نفس خود باشد تا بتواند خود را تربيت كند.  براي مثال، آيه اي از قرآن به انسان تذكر ميدهد كه نبايد دروغ بگويد.

حال اگر او اين دستور را زير پا گذاشت و پس از مدتي پشيمان شد و توبه كـرد، بـاز آن دروغ گفـتن در نفسش تأثير گذاشته است.يعني، نفس انسان براي لحظاتي تحـت تـأثير ايـن دروغ قـرار گرفته، گر چه پس از آن توبه كرده است.اين مسأله را در مورد گناهي ديگر، مانند غيبت كردن بررسي ميكنيم.

همانطور كه در روايات مي خوانيم،غيبت كردن به منزله خوردن گوشت برادر مؤمن است.

حال حتي اگـر آدمي بعد از غيبت كردن پشيمان شود و از شخص حلاليت بطلبد،ولی بهر حال غيبت بر نفـس او اثـر سوء گذاشته است.همچنين، كينه اي كه انسان از شخصي به دل مي گيرد،سبب مي شود از او غيبـت كنـد،دروغ بگويد و گناهان بسياري را مرتكب شود.و اين چنين است كه قواي نفس هـر كـدام بر يكديگر تأثير ميگذارند.

 

چنانكه انسان در خوردن غذا بايد احتياط پيشه سازد و از خوردن غذايي كه به انـسان ضرر مي رساند خودداري كند، نفس نيز همين حالت را دارد.

يعني آدمي بايـد بدانـد چـه چيزي به نفس او ضرر مي رساند تا از آن دوري كند و چه چيزي براي تقويت نفس مفيـد است و آن را به كار گيرد.

⬅در اين ميان، اگر انسان تزكيه نكند،چنـان خواهـد شـد كـه در دنياي امروز شاهد آن هستيم،يعني هم تلاش او بي نتيجه است و هم هيچ گاه بـه كمـال و حتي آرامش نخواهد رسيد.

تمام گناهان، مانند غيبت،دروغ،تهمت،تكبر،غرور و…همه این رذایل از امراض نفسی و دروني و ناشي ميشوند. پس وقتی گفته میشود انسان باید تزکیه کند یعنی نفس خود را از این امراض مهلک و روانی پاک سازد.

مراقب خود باش

به هر حال، انسان بايد بداند كه چه چيزي روح او را مكّدر يا متعالي ميكنـد.او بايـد در رفت وآمدها، معاشرتها،شركت در مجالس مختلف و… بسيار دقـت كنـد.

پس نبايـد در هـر مجلسي شركت كرد  و با افرادي كه مي داند معاشرت با آن ها سبب گنـاه كـردن مـي شـود، رفت و آمد داشت. خلاصه، مراقب خودت باش.مراقب نفس خودت باش که غبار اخلاق بد نفس تو را مکدر نکند.

بايد به شدت مراقب نفس و روح خـود شـد،تـا مبـادا امراض مختلف روحي كه بسيار زود سرايت مي كننـد، آدمـي را مبـتلا سـازند .در واقـع ، باغبان به اميد گل دادن يا ميوه دادن يك نهال كوچك، آن را ميكـارد و زحمـت بـسياري براي پرورش و رشد اين نهال ميكشد.

انسان نيز براي شكوفايي استعداد هايي كه دارد، بايد خـود و اسـتعدادهاي دروني اش را بشناسد و اخلاق رذیله اش را نيز كشف و با تلاش و كوشش ، آنها را از وجـود خـود پـاك كند؛زيرا اخلاق رذيله به مثابه علف هاي هرزي  هستند كه اگر در كنار نهال نفس رشد كنند، و باغبان آنها را رها سازد، مانع از به ثمر رسيدن و پرورش نهال استعدادها ميشوند.

خداوند آن چه را كه براي تربيت انسان ضرورت دارد، در وجـود او قـرار داده اسـت ؛زيرا خداوند، انسان را آفريده و به نيازمنديهاي او براي رشد و تعالي، آگاه است.