همه موجودات در خدمت بشر

همه موجودات در خدمت بشر

لطفاً کمی در این آیات تامل کنید که خداوند نعمتهایش را برای شما «لکم» قرار داد که آنها آیاتی برای تفکر و تعقل و تذکر و تشکر باشند.

يُنْبِتُ لَكُمْ بِهِ الزَّرْعَ وَالزَّيْتُونَ وَالنَّخِيلَ وَالْأَعْنَابَ وَمِنْ كُلِّ الثَّمَرَاتِ ۗ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَآيَةً لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ ﴿١١﴾وَسَخَّرَ لَكُمُ اللَّيْلَ وَالنَّهَارَ وَالشَّمْسَ وَالْقَمَرَ ۖ وَالنُّجُومُ مُسَخَّرَاتٌ بِأَمْرِهِ ۗ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَآيَاتٍ لِقَوْمٍ يَعْقِلُونَ ﴿١٢﴾وَمَا ذَرَأَ لَكُمْ فِي الْأَرْضِ مُخْتَلِفًا أَلْوَانُهُ ۗ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَآيَةً لِقَوْمٍ يَذَّكَّرُونَ ﴿١٣﴾وَهُوَ الَّذِي سَخَّرَ الْبَحْرَ لِتَأْكُلُوا مِنْهُ لَحْمًا طَرِيًّا وَتَسْتَخْرِجُوا مِنْهُ حِلْيَةً تَلْبَسُونَهَا وَتَرَى الْفُلْكَ مَوَاخِرَ فِيهِ وَلِتَبْتَغُوا مِنْ فَضْلِهِ وَلَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ

براى شما به وسيله آن آب ، زراعت و زيتون و خرما و انگور و از همه محصولات مى‏روياند ؛ يقيناً در اين [واقعيات شگفت‏انگيز طبيعى] نشانه‏اى است [بر توحيد ، و ربوبيّت وقدرت خدا] براى گروهى كه مى‏انديشند * و شب و روز و خورشيد و ماه را نيز مسخّر شما قرار داد ، وستارگان هم به فرمانش مسخّر شده‏اند ؛ قطعاً در اين [حقايق] نشانه‏هايى است [بر توحيد ، ربوبيّت و قدرت خدا] براى گروهى كه تعقّل مى‏كنند * و نيز آنچه را كه در زمين به رنگ‏هاى گوناگون براى شما آفريد [مسخّرتان ساخت] ؛ مسلماً در اين [امور] نشانه‏اى است [بر توحيد ، ربوبيّت و قدرت خدا] براى گروهى كه متذكّر مى‏شوند * و اوست كه دريا را مسخّر كرد تا از آن گوشت تازه بخوريد ، و زينتى را كه مى‏پوشيد از آن بيرون آوريد و در آن كشتى‏ها را مى‏بينى كه آب را مى‏شكافند [تا شما را براى حمل كالا و تجارت و داد و ستد جابجا كنند] و براى اينكه [در پهنه دريا] فضل واحسان خدا را بخواهيد و [در نهايت] به سپاس گزارى خدا برخيزيد)

ای انسان همه موجودات را برای تو و در خدمت تو قرار دادند، تا تو به تکامل برسی، و نشانه های توحید و قدرت خدا را ببینی، و بیندیشی، و در آیات او تعقل کنی، و به معرفت معبود خود پی ببری، و شکر گزار او، و به کمال عبودیت برسی.

و بدانی که.خداست که آسمان و زمین را آفرید، و باران را فرو فرستاد و با آن میوه های مختلف فراهم نمود، دریا و کشتی را مسخرتان کرد، خورشید و ماه را در تسخیر شما در آورد، خورشید برای انسان نور افشانی می کند گیاهان را برایش می رویاند، میکرب زدائی می کند و راه را به او نشان می دهد.

ماه چراغ شبهای او است، تقویمی است دایمی، جزر و مدش ساحل را آبیاری می کند، دریا را از رکود و گندیده گی حفظ میکند، و نیز اکسیژن لازم را به آبزیان دریا می رساند.
روز و شب را برای معاش و آرامش شما قرار داد و نعمتهای فراوان، و هر چه را که برای تکامل بشر نیاز بود آفرید بطوریکه اگر بخواهید نعمتهای او را بشمارید به حساب در نمی آورید، با این همه انسان ظلوم و کفور و بسیار ناسپاس است.

ابر و باد و مه و خورشید و فلک در کارند
تا تو نانی به کف آری و به غفلت نخوری
همه از بهر تو سر گشته و فرمان بردار
شرط انصاف نباشد که تو فرمان نبری

علاوه بر اینها خداوند دو نعمت بزرگ دیگر به این بشر عنایت فرموده، یکی آشکار و ظاهر و آن رسولان و انبیاء، و اولیاء آنها که ادامه دهنده راه آنان هستند.که بشریت را از ظلمات به نور هدایت کنند.

و حجت و نعمت بزرگ دیگر، و آن حجت پنهان «عقل» است ، که عقل در پرتوی وحی، انسان را به ساحل سعادت می رساند.

پیداست که جایگاه عقل در جهانبینی و انسان شناسی اسلام بس رفیع است و حجت خدا به وسیله عقل بر مردم تمام می شود، و با آن است که به شناخت خداوند و پیامبران و اولیاء می توان نائل شد. و نشانه عقل سلیم درک نعمتهای خداوند، و سپاس از او با بکارگیری این نعمتها برای رسیدن به کمال انسانیت، و سیر الی الله و رسیدن به لقاء محبوب و معبود حقیقی است.

اگر عقل فلسفی انسان، در جهانبینی الهی تربیت شود، پی می برد که جهان آفرینش دو چهره دارد: یک چهره ظاهر و مشهود، و یک سیمای باطن و غیب.

جهان شهود شامل طبیعت و نظامات تکوینی حاکم بر آن و تأثیر و تأثرات مادی و محسوس ناشی از این روابط است که بشر به قدرت علم و تکنولوژی خویش، آنها را کشف و تسخیر می نماید.

جهان غیب: روابط ناپیدای حاکم بر جهان و انسان است که تحت تأثیر نظام علّی و معلولی غیر مادی بوده و با انکار مادی گرایان خدشه بر نمی دارد. خدا، فرشتگان، روح، برزخ، قیامت، و برخی آثار مترتب بر اعمال، نمونه هایی از عالم غیب است.

بدیهی است، اعتقاد و بی اعتقادی به غیب و آخرت، اثر وسیعی در زندگی دنیوی ما دارد. قرآن کریم، منکران چهره دوم عالم هستی (عالم غیب) را ظاهربین و غفلت زده می داند، بطوری که قسمت اعظم جهان واقع را نشناخته اند و می فرماید: “اینان فقط ظاهری از زندگی دنیا را می دانند و از آخرت بی خبرند”

يَعْلَمُونَ ظَاهِرًا مِنَ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَهُمْ عَنِ الْآخِرَةِ هُمْ غَافِلُونَ ﴿٧﴾أَوَلَمْ يَتَفَكَّرُوا فِي أَنْفُسِهِمْ ۗ مَا خَلَقَ اللَّهُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ وَمَا بَيْنَهُمَا إِلَّا بِالْحَقِّ وَأَجَلٍ مُسَمًّى ۗ وَإِنَّ كَثِيرًا مِنَ النَّاسِ بِلِقَاءِ رَبِّهِمْ لَكَافِرُونَ

([تنها] ظاهرى [محسوس] از زندگى دنيا را مى‏شناسند و آنان از آخرت [كه سراى ابدى و داراى نعمت هاى جاودانى و حيات سرمدى است] بى‏خبرند .«۷» آيا در [خلوت] درون خود انديشه نكرده‏اند ؟ [كه] خدا آسمان‏ها و زمين و آنچه را ميان آنهاست ، جز به حقّ و براى مدتى معيّن نيافريده است ؛ و همانا بسيارى از مردم به لقاء پروردگارشان كافرند )
لذا خداوند پیامبرانی را مبعوث کرده که این حقایق را به مردم بفهمانند. و انسان هم برای رسیدن به تکامل معنوی و بُعد انسانی خویش می بایست با رسیدن به این معارف بقدر سعی و کوشش و مجاهدت، سعه وجودی خود را پرورش دهد.