تعلیم وتربیت در اسلام

تعلیم وتربیت در اسلام
اسلام فراگیری علم را فریضه دانسته است «طلب العلم فریضة علی کل مسلم» بر هر مسلمانی طلب علم واجب است. اما منظور از علمی که فریضه بر هر مسلمانی است تنها علوم مادی نیست، بلکه علم و فرهنگی است که جامعه را بسوی کمال والا برساند.
خداوند در تعالیم عالیه، قرآن خواندن و تعلیم و تربیت و خودشناسی را در کلمه «رب» بیان کرده است. که یکی از معانی رب تربیت کننده است. چنانچه در اولین آیه ای که بر پیامبر اکرم(ص) نازل شد می فرماید:
«اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّكَ الَّذِي خَلَقَ ( بخوان با نام پروردگارت که تو را خلق کرد).
و این مسئله از افتخارات اسلام است که در اولین آیه نازل شده دستور به تعلیم می دهد.و این نکته قابل توجه است برای آنان که مسلمانان را عقب مانده از علم و دانش میدانند.! و نیز برای مسلمانانی که از دستورات دین مبین اسلام پیروی نمیکنند و قدر خود را نمیدانند.
اما خداوند برای تعلیم و خواندن شرطی قرار داده و آن خواندن باسم «رب» است. و می فرماید:
اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّكَ الَّذِي خَلَقَ ﴿١﴾خَلَقَ الْإِنْسَانَ مِنْ عَلَقٍ ﴿٢﴾اقْرَأْ وَرَبُّكَ الْأَكْرَمُ ﴿٣﴾الَّذِي عَلَّمَ بِالْقَلَمِ ﴿٤﴾عَلَّمَ الْإِنْسَانَ مَا لَمْ يَعْلَمْ
(بخوان به نام پروردگارت كه [همه آفريده‏ها را] آفريده ؛«۱» [همان كه] انسان را از علق به وجود آورد .«۲» بخوان در حالى كه پروردگارت كريم‏ ترين [كريمان] است .«۳» همان كه به وسيله قلم آموخت ،«۴» [و] به انسان آنچه را نمى‏دانست تعليم داد) ‏
خداوند متعال و رب کریم در این آیات هم فرموده بخوان و هم چگونه بخوان.
امام خمینی(ره) می فرماید: *گمان نکنید که درس خواندن بدون قرائت اسم «رب» نفعی برای شما داشته باشد. چه بسا گاهی اوقات تعلیم بدون اسم «رب» نه تنها به نفع انسان نیست، بلکه باعث غرور انسان، و در نهایت باعث انحراف و پرت شدن انسان از صراط مستقیم می شود.
همان طور که در این زمان بسیار مشاهده می کنیم که چگونه کسانی با وجود اینکه از لحاظ علمی مدارجی را هم طی کرده بودند ولی امور دنیوی آنها را منحرف کرد*.
و در تاریخ هم افرادی بودند که دین را بدون اسم رب فرا گرفتند، و خود ادعای پیامبری و مهدویت و حتی بر علیه گفته های پیامبران و فقط برای منافع خود مردم را از حق منحرف می کنند.
و در قرآن هم از این افراد نام برده شده از جمله «بلعم باعورا» و نیز سامری که یکی از علمای زمان حضرت موسی(ع) بود که با آن همه معجزاتی که از پیامبرشان دیده بودند، اما در غیاب حضرت موسی(ع) مردم را گوساله پرست می کند.و قرآن می فرماید:
^{فَأَخْرَجَ لَهُمْ عِجْلًا جَسَدًا لَهُ خُوَارٌ فَقَالُوا هَٰذَا إِلَٰهُكُمْ وَإِلَٰهُ مُوسَىٰ فَنَسِيَ}
(پس براى آنان مجسمه گوساله‏اى كه صداى گاو داشت ساخت، آن گاه [او و پيروانش] گفتند : اين معبود شما و معبود موسى است كه [موسى آن را] فراموش كرد [به اين خاطر براى طلب معبود به طور رفت . ] )
در حالی که سامری از لحاظ علمی و حتی عرفانی بجایی رسیده بود که قرآن در باره مکالمه حضرت موسی با او می گوید:
قَالَ فَمَا خَطْبُكَ يَا سَامِرِيُّ ﴿٩٥﴾قَالَ بَصُرْتُ بِمَا لَمْ يَبْصُرُوا بِهِ فَقَبَضْتُ قَبْضَةً مِنْ أَثَرِ الرَّسُولِ فَنَبَذْتُهَا وَكَذَٰلِكَ سَوَّلَتْ لِي نَفْسِي
([موسى [گفت : اى سامرى ! سبب كار] بسيار خطرناك [تو چه بود ؟«۹۵» گفت : من به اسرارى آگاه شدم كه آنان آگاه نشدند ، پس اندكى از اسرار رسول را گرفتم و] بر اثر هواپرستى، [به گوساله‏سازى پرداختم] ؛ و اين‏گونه نفس من [آن كار بسيار خطرناك را براى گمراه كردن بنى‏اسرائيل] در نظرم آراست).
اما در نهایت این علم او سبب گمراهی خود و دیگران شد، و خود می گوید: نفس من این کار را برای من آراست.«سَوَّلَتْ لِي نَفْسِي»
از اینجا هم اهمیت تزکیه نفس معلوم میشود. گرچه تزکیه و طهارت نفس برای همه ضروری است اما برای طالب علمی که می خواهد به حقیقت برسد و انسانی الهی شود ضروری تر می باشد.
زیرا که حتی مفسرینی بودند که قرآن را با نکات بسیار ظریفی تفسیر میکردند، و به قول یکی از بزرگان نکاتی از قرآن استخراج می کنند که بعقل جن هم نمی آید، اما معنی کلمه «ولایت» را نفهمیدند، و آیات ولایت را درک نکردند. چرا؟ که شرط اصلی تعلیم یعنی با اسم «رب» و برای «رب» محقق نبود لذا همین علم که باید برای رفع حجب باشد، میشود «حجاب اکبر»
دعا : از خدا میخواهیم که بما توفیق دهد تا همه ما از تربیت معلمان الهی بهره مند شویم و به حقیقت معرفت الهی نائل، و انسان الهی گردیم آمین .