زمزمه عـرفان مطالب تربيتي، عرفاني و اخلاقي و كتاب‌هاي سركار خانم طاهره سادات زرگرمرادي
امت در قرآن کریم:
امّت»در مطلق جامعه ای که در امری مشترک باشند بکار رفته اعم از اینکه آهنگ حرکت آنها در جهت تکامل باشد و یا انحطاط . در قرآن می فرماید:
وَيَوْمَ نَحْشُرُ مِنْ كُلِّ أُمَّةٍ فَوْجًا
( یاد آر روزی را که از هر امتی گروهی را محشور می کنیم)
اما امامتی که شیعه به آن اعتقاد دارد همان رهبری امت بسوی فلسفه آفرینش است .
امامت در قرآن
قرآن این کتاب آسمانی، بهترین راهگشاء در همه چیز، و در مسئله «امامت» است، و آن را از ابعاد مختلفی مورد بررسی قرار داده است.
از دیدگاه قرآن، مسأله امامت چون نبوت از اراده و قرارداد الهی سرچشمه می گیرید و مفهومی نظیر نبوت دارد و تنها در دین اسلام نیست که امامت، بعد از پیامبر اسلام(ص) مطرح است، بلکه در مورد انبیاء گذشته و حتی در زمان پیامبران نیز بعنوان یک سنت حتمی الهی، در هدایت بشر وجود داشته است.
قرآن در کنار نبوت، حقیقتی دیگر را به نام «امامت» مطرح کرده است و حتی آن را مقامی برتر از آن شمرده که پیامبران پس از گذر از مراحل مختلف آزمایشهای سخت، صلاحیت رسیدن به آن مقام را پیدا می کنند.
قرآن امامت را عهدی الهی می شمارد و کسی را امام می خواند که طی یک دورهء آزمایشی، «انسان کامل بودن خود و پیشوایی» را به اثبات رسانده باشد.
لذا قرآن امامت را از سوی خدا، و جعل او را از «جانب رب العالمین» می شمارد، و در مورد حضرت ابراهیم(ع) می فرماید:
وَإِذِ ابْتَلَىٰ إِبْرَاهِيمَ رَبُّهُ بِكَلِمَاتٍ فَأَتَمَّهُنَّ ۖ قَالَ إِنِّي جَاعِلُكَ لِلنَّاسِ إِمَامًا ۖ قَالَ وَمِنْ ذُرِّيَّتِي ۖ قَالَ لَا يَنَالُ عَهْدِي الظَّالِمِينَ
[ياد كنيد] هنگامى كه ابراهيم را پروردگارش به تكاليفى [بسيار مهم] آزمايش كرد ، پس او همه را به طور كامل به انجام رسانيد ، پروردگارش [به خاطر شايستگى او] فرمود :من تو را براى همه مردم پيشوا قرار دادم . ابراهيم گفت : و از دودمانم [نيز پيشوايانى برگزين] . [پروردگار] فرمود : پيمان من [كه امامت و پيشوايى است] به ستمكاران نمىرسد
خداوند ابراهیم را مورد ابتلائات و آزمایشات قرار داد، از قبیل به آتش انداخته شدن، و دستور مهاجرت از شامات به حجاز و قربانی کردن فرزندش اسماعیل، که در دوران کهولت حضرت ابراهیم رخ داده است. و او همه آن آزمایشها را به نهایت و اکمال رساند.و نیز خداوند ارائه ملکوت را برای ابراهیم خلیل بیان می دارد.
آنگاه خدا به او گفت: من تو را امام قرار می دهم. ابراهیم گفت آیا از ذریه من هم؟ جواب داده شد که: ستمگرانشان نه. بی شک جریانی که در این آیه بیان شده مربوط به اواخر دوران نبوت ابراهیم است، زیرا آن آزمایشها در دوران کهولت او بوده اند.
خلاصه: این که ابراهیم سالها پس از رسیدن به مقام نبوت با تکامل خود از طریق یک سلسله آزمایشات سخت، که آنها را به نهایت اکمال رساند، به افتخار «امامت» از جانب خدا نائل گشت و این ارتقاء و رسیدن به امامت، مسأله خاص حضرت ابراهیم نبوده است، زیرا او از خدا خواست که امامت را همچنان در نسل او استمرار بخشد و خداوند احراز امامت را توسط فرزندان و دودمان ابراهیم، موکول به «عهد» نمود، و شایستگی نسل ستمکار وی را به امامت نفی نمود: قَالَ لَا يَنَالُ عَهْدِي الظَّالِمِينَ ( عهد من به ستمکاران نمی رسد).
در این آیه سیر امامت در مراحل مختلف که گاه همراه با نبوت و گاه جدا از نبوت بوده است، با کمال وضوح بیان شده است.
ابراهیم و موسی و عیسی و پیامبر اسلام(ص) به گونه های متفاوت در قسمت اول این خط سیر، و دیگر ذریهء ابراهیم، در قسمت دیگر آن قرار دارند.
قرآن در آیهء دیگر امامت را بصورت یک حقیقت مستمر در نسل ابراهیم معرفی کرده است.
وَجَعَلَهَا كَلِمَةً بَاقِيَةً فِي عَقِبِهِ
(خداوند آن (امامت) را به طور مداوم در نسل ابراهیم باقی گذاشت)
با توجه باین اصل که سنتهای الهی همواره تغییر نا پذیر و بطور مستمر حاکم بر جهان و انسان و جامعه و تاریخ است وَلَنْ تَجِدَ لِسُنَّةِ اللَّهِ تَبْدِيلًا ، لذا جای تردید نمی ماند که «امامت» از دیدگاه قرآن یک ضرورت و سنت اجتناب ناپذیر می باشد.
اما برای «امام» شروطی را ذکر فرمودند: یکی اینکه جعل از جانب خداوند است پس کسی غیر از خدا نمی تواند امام را انتخاب کند. و خداوند آنرا عهد الهی می داند و می فرماید: عهد من به ستمکاران نمی رسد. لذا از نظر شیعه امام باید معصوم باشد و عادل.
