انواع ولایت ها

انواع ولایت ها

خلاصه مطالب گذشته
با مطالبی که در چند جلسه گذشت *بنا به مذهب شیعه بعد از پیامبر(ص) امیرالمؤمنین علی(ع) و فرزندان معصومش (ع) یکی پس از دیگری تا زمان غیبت، امامان و اولی الامر بوده اند و همان ولایت عامه^{، و خلافت کلی الهی پیامبر(ص) را دارا بودند.}
بدنبال نبوت که عبارت است از «ابلاغ احکام و تعلیم کتب»، وظیفه امامت و رهبری، یعنی مسئولیت پیاده کردن، و اجرای احکام در جامعه شروع می شود. از این رو خداوند حضرت ابراهیم(ع) را پس از سالها نبوت به مقام امامت برگزید و فرمود: من تو را برای مردم امام قرار دادم [ابراهیم] عرضه داشت: از میان فرزندانم نیز [امامی بر خواهی گزید؟]. خداوند فرمود: عهد من به ظالمین نخواهد رسید.
وَإِذِ ابْتَلَىٰ إِبْرَاهِيمَ رَبُّهُ بِكَلِمَاتٍ فَأَتَمَّهُنَّ ۖ قَالَ إِنِّي جَاعِلُكَ لِلنَّاسِ إِمَامًا ۖ قَالَ وَمِنْ ذُرِّيَّتِي ۖ قَالَ لَا يَنَالُ عَهْدِي الظَّالِمِينَ
پیامبر اسلام نه تنها نبی، بلکه امام و رهبر سیاسی هم بود. رسالت او در حجة الوداع پس از تعیین وصّی با آیه الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَرَضِيتُ لَكُمُ الْإِسْلَامَ دِينًا ۚ
(امروز دین شما را کامل گردانیدم و تکمیل شد) و حضرت رسول(ص) خاتم پیامبران گردید.
ولی امامتش که عهده دار اجرا و پیاده کردن مکتب اسلام است، در خاندان او ادامه یافت.
و پس از غیبت دوازدهمین امام، [طبق شروط خاصی] فقیه عادل و با ایمان عهده دار این وظیفه خواهد شد.

ولایت فقیه
امام صادق(ع) می فرمایند: «فاما من کان من الفق^{هاء صائناً لنفسه، حافظاً لدینه، مخالفاً علی هواه، مطیع لامر مولاه، فللعوام ان یقلدوه و ذالک لایکون الا لبعض الفقها الشیعه لا جمیعهم»}
(هر کدام از فقها که صیانت نفس دارد از دینش محافظت نماید با هوای نفس مخالفت می نماید و امر مولای خود(ائمه معصومین(ع)) را اطاعت کند بر مردم است که از او تقلید کنند و این ویژگیها را تنها بعضی از فقهای شیعه دارند نه همه آنها).
و نیز در کتاب «اکمال الدین و اتمام النعمه»، اسحاق بن یعقوب نامه ای برای حضرت ولی عصر(عج) می نویسد و از مشکلاتی که برایش رخ داده سئوال می کند، و محمد بن عثمان عمری ـ نماینده آن حضرت ـ نامه را می رساند. جواب نامه به خط مبارک صادر می شود که:
«و اما ال^{حوادث الواقعه فارجعوا فیها الی رُواةِ حدیثنا، فانهم حُجَتی علیکم و انا حجةُ الله»}
می فرماید: (در حوادث و پیش آمدها[ی اجتماعی] به راویان حدیث ما (فقها و مجتهدین) رجوع کنید، زیرا که آنان از ناحیه من حجت من بر شمایند و من حجت خدایم.بر آنان...)
گر چه ولایت فقیه اعتباری و قرار دادی از جانب خدا است و کسی جز پیامبر و ائمه(ع) نمی تواند به کاملترین مقام قرب و ولایت برسد ولی نایبان امام باید بکوشند که گذشته از علم به قانون و مقام عدالت خود را از چاه نفسانیت و خود پرستی خارج کرده و به صفات الهی نزدیک و در حد توان خود را انسانی کامل گردانند.
در روایت امام حسن عسکری(ع) یکی از شرایط ولیّ فقیه ، (صائناً لنفسه) نگهدار نفس خویش از هوی و هوسها است و این خود^{سازی با صفات نیکوی الهی و تقوی و انقطاع از خود پرستی و سایر صفات شیطانی، به ولیّ فقیه امتیاز ویژه ای می دهد که برای خیر و سعادت و استقلال جامعه بسیار حائز اهمیت است.}
لذا در زمان غیبت، ولایت فقیه هر چند به مقام پیامبران و ائمه نمی رسد ولی «ولیّ فقیه» گذشته از علم قانون و مقام عدالت و تقوی، موظف است خود را از چاه نفسانیت و خود پرستی و ریاست طلبی خارج، و به صفات الهی نزدیک، ^{و در حد خود انسانی کامل گردد تا بتواند جامعه را دور از خطا و انحراف به سوی کمال مطلق و بهشت الهی پیش ببرد.}
همانطور که پیامبر دارای دو جنبه بوده یکی نبوت و دیگری امامت، و وظیفه امامت به ائمه اطهار(ع) انتقال می یابد، امامت نیز دارای دو جنبه است: یکی ولایت تکوینی و دیگری ولایت اعتباری. ولایت اعتباری پیامبر(ص) و ائمه، ^{به فقیه عادل منتقل می گردد.}

مقام ولایت
امتیاز بسیار مهم رهبری در سیاست اسلامی این است که پیامبران و ائمه گذشته از مقام ظاهری و نمایندگی از جانب خداوند، در اثر سیر تکامل معنوی و خارج شدن از خود پرستی، و نزدیک شدن به صفات کمال الهی، دارای ولایت و مقامات معنوی بوده و در نتیجه از انحرافات و گناهان مصون، و از الهامات غیبی بر خوردارند.
غیر از خدا از کسی هراسی ندارند [لا یخافون لومة لائم] …..
انسانها را نه تنها در امور محدود مادی و دنیوی، بلکه به سوی کمال مطلق نیز راهبری و را^{هنمائی می کنند.}