معناي محرم و فايده آن
بسياري هستند که از معناي محرم و فايده آن غافلند. ماه محرم، اولين ماه سال قمري است. قبل از اسلام، ماههاي رجب، ذي قعده، ذي حجه و محرم را ماه حرام (محترم) ميدانستند، و در اين چهار ماه جنگ نميکردند. حتي اگر کسي قاتل پدر خود را در ماه حرام ميديد متعرض او نميشد.
اسلام هم ماههاي حرام را همچنان حرام دانست؛ اما از سال ۶۱، ماه محرم بهويژه نزد شيعيان معناي ديگري پيدا کرد.
واقعه بينظير
سال ۶۱ در جامعه اسلامي دو واقعه بينظير اتفاق افتاد. اول از آن جهت که در ماه محرم مرد شريفي از خاندان رسول اسلام (ص) ، يعني حسين بن علي(ع) که مادرش دختر پيامبر (ص) و پدرش خليفه بر حق بود، در مقابل عدهاي که خلافت را غصب و به نام اسلام و بر خلاف حکم اسلام رفتار ميکردند، قيام کرد و منجر به شهادت خود، خانواده و ياران عزيزش، و اسارت اهل بيتش شد.
دوم از آن جهت که گروه مخالف ميدانستند حسين(ع) فرزند دختر پيغمبر(ص) است و جز حق نميگويد؛اما با آنان رفتاري کردند که اسلام اجازه نميدهد حتي با کفار چنين رفتاري داشته باشند و در ميان هيچ ملتي، چنان ستمهايي را با اشرار خلق هم نميکنند.
آتش به آشيانه مرغي نميزنند
گيرم که خيمه، خيمه آل عبا نبود
کشتن با تشنگي، سرها را بر نيزه آويختن، بر جسدها اسب تاختن و خيمهها را آتش زدن با اينکه ميدانستند جز زنان و کودکان در آنجا کسي نيست.
من از تحرير اين غم ناتوانم
که تصويرش زند آتش به جانم
تو را طاقت نباشد از شنيدن
شنيدن کي بود مانند ديدن
لذا از سال ۶۱ هجري که محرم را محترم نشمردند، اين ماه در جامعه شيعه ماه حزن و عزاداري است، و هر سال شيعيان با صرف مبالغ هنگفتي براي مجالس عزاداري، از وقت و مال و عمر خود مايه ميگذارند، و بر مولاي خود اشک ميريزند، و نداي مظلوميت و حقطلبي او را به عالميان ميرسانند.
پس درمييابيم که عقيده و عشق به امام حسين(ع) تا چه اندازه در شيعيان راسخ است. البته امروزه حسين(ع) فقط متعلق به شيعيان نيست!
فايده محرم چيست؟
ممکن است سؤال شود اين همه صرف وقت و مال و اين همه اشک ريختنها چه فايدهاي دارد؟
بزرگي ميگفت: پيکر جامعه مانند جسم انسان، داراي اعضاي رئيسي است. بعضي از اعضاي بدن اگر فاسد شوند، ادامه زندگي ميسر نيست، مثل فاسد شدن قلب و جگر سياه که مرکز توليد خون، و جگر سفيد که وسيله تنفس است، اينها اعضاء رئيسه هستند، که اگر يکي از آنها بيمار شود، ادامه زندگي براي آدمي ممکن نيست و چنين کسي براي شفاي خود حاضر است از ثروت دنيا بگذرد.
در جامعه نيز صفاتي بايد باشد که حکم اعضاي رئيسه دارد، و بدون آن، زندگي اجتماعي ميسر نيست.
با فقدان بعضي صفات در جامعه زندگي ميسر نيست
روح و حيات هر جامعهاي وابسته به صفاتي است که با فقدان آن صفات، زندگي امکان پذير نيست؛ صفاتي مانند شجاعت، صداقت، غيرت، امانت، ايمان، تقوي، عفت و …، اعضاي رئيسه و مهمي هستند که اگر جامعهاي اين گونه صفات را از دست دهد، محکوم به مرگ و ذلت است.
حال چقدر ارزش دارد که افراد جامعهاي مال خرج کنند، و وقت بگذارند تا اين صفات را نگهدارند و نگذارند اين صفات از بين رود؟!
ماه محرم، وسيله اي ست که با يادآوري واقعه کربلا، و زنده نگه داشتن ياد بزرگاني که مزين به اين صفات حسنه بودند، انسانها با اين فضائل آشنا ميشوند.