محال بودن شناخت ذات خداوند/راه شناخت خداوند

محال بود شناخت ذات خداوند

در ذات خداوند، امکان تفکر و شناخت نیست؛ زیرا نظام هستی و آن چه وجود دارد همه تجلی آن ذات لایزال ازلی خداوند است. «ذات حق تعالی» نقطه آغاز خلقت وجود، و منشا هستی و تمام کمالات در عالم است. اما ذات حق قابل شناخت برای هیچ کس نیست و حق تعالی بندگان خودش را از تفکر در ذات او بر حذر داشته است.
خداوند، خالق انسان است و بالاترین قدرت ما قدرت عقلی و روحی است. که مخلوق خداوند و معلول اوست، و آن معلول نمی تواند علت را بشناسد. ما قدرت تعقل و توهم و تفکر را داریم، اما آلتی نداریم که بتوانیم حق را بشناسیم.
پس بشر برای شناخت کنه ذات حق راهی ندارد، حتی انبیا و اولیا به معرفت ذات پروردگار دسترسی ندارند. جالب این که وقتی می گوییم خدا را دوست داریم، محبت و عبادت ما به ذات نیست بلکه به اسماء الله است. در احادیث است که تفکر در ذات حق؛ غیر از سرگردانی و حیرت چیز دیگری به دنبال ندارد.
راه شناخت خداوند
سؤال: با توجه با این که توحید و شناخت خداوند رکن دین است ما چطور می توانیم خداوند را بشناسیم؟ جواب: چون معرفت به کنه ذات خداوند متعال امکان پذیر نیست، نور آن ذات مقدس به وسیله اسماء و صفات حق به تمام عوالم وجود تجلی پیدا کرده تا آن جا که به عالم ماده می رسد. انسان کامل مظهر اسماء الله می باشد و مانند آیینه ای حق را نشان می دهد. خداوند متعال در حدیث قدسی می فرماید:

کنتُ کنزاً مخفیاً فاحببتُ أن اُعَرفَ فخلقتُ الخلقَ لِکَی اُعرَفَ
من گنجی پنهان بودم دوست داشتم شناخته شوم ایجاد آفرینش کردم تا شناخته شوم
دنیا دانشگاهی است که پیامبران معلمان و همه انسان ها دانش جویان آن هستند.
پیامبر اکرم(ص) آخرین کتاب را از طرف حق آورده و ائمه اطهار(ع) آخرین و کامل ترین کتاب را تدریس می کنند. و چون اداره امور و تدبیر عالم و خلقت و تربیت موجودات همه به وسیله اسماء و صفات و افعال الهی است، معرفت الله هم در قلمرو همین اسماء صورت می گیرد. از طرفی چون اسماء در غیب هستند و کسی نمی تواند آن اسماء را بشناسد، اسماء می خواهند ظهور یابند؛ از این رو تجلی اسماء سراسر عالم را فرا گرفته و ارکان عالم را پر کرده است.
مظهر تام اسماء، خلیفة الله و انسان، کامل اهل بیت(ع) هستند. آنان بزرگ ترین آیینه ای هستند که آن اسماء را نمایش می دهند و حقیقت و کمالات اسماء در وجود اهل بیت(ع) مستقر است. پس اهل بیت(ع) آیینه هایی هستند که می توانند اسماء را نمایش دهند.
به عبارت دیگر، اسماء الله در موجودی تجلی کرده اند که انسان کامل می باشد و مصداق آن ائمه اطهار(ع) هستند. امام باقر(ع) می فرماید:          ما اسماء الله هستیم که هیچ عملی پذیرفته نمی شود مگر به وسیله ما.
بنابراین، معرفت خداوند جل وعلا، به این آسانی نیست، منتهی انسان هر اندازه تزکیه کند و در کسب معرفت الهی به وسیله معلمان حقیقی در مکتب اهل بیت(ع) بکوشد، و با تفکر در آیات آفاقی و انفسی، به اندازه سعه وجودی خود به این معرفت دست می یابد، البته توسل به خدا و واسطه های فیض و ائمه اطهار(ع) ضروری است.
جان مولای متقیان سرشار از این معارف بود، که در میان مردم می فرمود: بپرسید از من قبل از آن که مرا از دست دهید. و شخصی می پرسد: یا علی آیا می توانی بگویی در ریش من چند تار مو وجود دارد؟!
این جاست که انسان تا حدودی از درد دل های مولا علی(ع) آگاه می شود.