زمزمه عـرفان مطالب تربيتي، عرفاني و اخلاقي و كتاب‌هاي سركار خانم طاهره سادات زرگرمرادي
در معنی «دهر و حین» از نظر حکماء
«حین» : زمان مبهم طولانی را «حین» گویند . و علامه میفرماید: کلمه «حین» معنای یک قطعه از زمان است،
حال چه اینکه کوتاه باشد و چه طولانی.
حکماء گویند «دهر» فوق زمان و روح زمان و ظرف و محیط بر زمان است . یعنی «دهر» عبارت از مجموع من حیث المجموع زمان است.
«دهر» = روزگار ، کلمه «دهر» بمعنای زمانی طولانی و ممتد و بدون حد است ، یعنی زمانی که نه اولش مشخص است ، و نه آخرش.
انسان قبل از ذکر کجا بود
و نیز از آیات و اخبار بسیاری که به رموز و اشاره تصریحاً و تلویحاً در ثبوت « عالم ذر ، عالم مثال ، عالم ارواح » و غیر آن رسیده ، از مجموع آنها می توان استفاده نمود که : انسان باعتبار جنبه روحانی پیش از وجود مادی جسمانی در عالم ما فوق طبیعت یک نحو وجود و تحققی داشته است.
پس از آن در اطوار خلقت تطوّراتی نموده تا در این کسوت ماده طبیعی فرود آمده و دست قدرت الهی آنرا به حرکت آورده که علی الدوام رو بطرف کمال و بقاء رهسپار گردد.
و شاهباز قدسی روح وی با دو بال علم و عمل همیشه در پرواز است تا اینکه مدار سیر خود را باتمام رساند و بفعلیت اخیر خود نائل گردد. لکن تا وقتی که به این صورت فعلی دنیوی تحقّقق نیافته چیزی نبوده که بوجود شخص خارجی شناخته گردد و یاد شود.
علامه می فرماید: منظور از جمله «شیئاً مذکوراً» اینست که انسان چیزی نبود که با ذکر نامش جزء مذکورات باشد.
زیرا که هنوز خلق نشده بود که موجود بشود و مثل سایر موجودات نامش برده شود . (مثلا گفته شود ـ آسمان ، زمین ، انسان ، درخت و غیره).، پس مذکور بودن انسان کنایه است از موجود بودن بالفعل او، و نفی آن یعنی نفی مذکور بودنش تنها به «مذکور بودنش» خورده نه باصل شی بودن انسان ، نمی خواهد بفرماید انسان شیئی نبوده ، چون میدانیم شیئی بوده ، ولی شیئی که مذکور شود نبوده ، شاهدش اینست که می فرماید: (انا خلقنا الانسان من نطفه) الخ ، برای اینکه می فهماند که ماده انسان موجود بوده، و لکن هنوز بلفعل بصورت انسان در نیامده بود.
و زمینه آیه شریفه و آیات بعدش زمینه احتجاج است میخواهد بفهماند انسان موجودی است حادث، که در پدید آمدنش نیاز به صانعی است تا او را بسازد، و خالقی که او را خلق کند ، و همنطور هم بوده است، پروردگارش او را آفرید و بتدبیر ربوبیتش بادوات شعور یعنی سمع و بصیر مجهزش کرده ، تا آن ادوات شعور براه حق هدایت شود، راهی که در طول حیاتش واجب است طی کند ، حال اگر کفران کند بسوی عذابی الیم می رود، و اگر شکر کند بسوی نعیمی مقیم سیر می کند.
و معنای آیه اینستکه (هل اتی) (قد اتی) آیا آمد (بتحقیق آمد) بر آدمی قطعه ای محدود از زمانی ممتد و غیر محدود، که بالفعل موجود نبود و جزء موجوداتی که بشمار می آید بشمار نمی آمد.
إِنَّا خَلَقْنَا الْإِنْسانَ مِنْ نُطْفَةٍ أَمْشاجٍ نَبْتَلِيهِ فَجَعَلْناهُ سَمِيعاً بَصِيراً (۲)
ما انسان را از نطفه مختلطى آفريديم، و او را مىآزمائيم (لذا) او را شنوا و بينا قرار داديم.