گفتار در اینکه قرآن چه هویتی برای انسان قائل است

گفتار در اینکه قرآن چه هویتی برای انسان قائل است
علامه طباطبائی: شکی نیست در اینکه داخل این هیکل محسوس ما آنرا انسان می نمائیم ، مبدئی برای حیات است، که شعور و ارادهء آدمی مستند بدانست، و خدایتعالی در آنجا که سخن از خلقت انسان بعنوان ـ آدم ـ دارد، نظیر آیه :
فَإِذَا سَوَّيْتُهُ وَنَفَخْتُ فِيهِ مِنْ رُوحِي فَقَعُوا لَهُ سَاجِدِينَ ﴿٢٩﴾ حجر / و ص ۷۲٫
زمانی که [اندام] او را [متناسب و] موزون ساختم، و از روح خود در آن دمیدم در برابرش به سجده افتید!«۲۹»
و نیز آیه: ثُمَّ سَوَّاهُ وَنَفَخَ فِيهِ مِنْ رُوحِهِ ۖ سجده ۹٫
آن گاه [اندام] او را موزون و معتدل ساخت و از روح خود در او دمید،
و آنچه از بدو نظر از دو آیه به بذهن میرسد ، اینستکه روح و بدن دو حقیقت قرین همند، نظیر خمیریکه مرکب از آرد و آب، انسان مجموع هر دو حقیقت است ، وقتی روح قرین جسد قرار گرفت، آن انسان زنده است و وقتی از هم جدا شدن مرگ است. 
و نکن آیه: «قُلْ يَتَوَفَّاكُمْ مَلَكُ الْمَوْتِ الَّذِي وُكِّلَ بِكُمْ ثُمَّ إِلَىٰ رَبِّكُمْ تُرْجَعُونَ ﴿١١﴾ سجده
[به اینان] بگو: فرشتۀ مرگ که او را بر شما گماشته اند [جان] شما را به طورکامل دریافت می کند، آن گاه شما را به سوی پروردگارتان بازمی گردانند «۱۱»
این معنا را تفسیر می کند، چون می فهماند آن روحی که در هنگام مرک و بحکم آیه نامبرده قابض الارواح آنرا می گیرد، عبارت است از آن حقیقتی که یک عمر باو می گفتیم «تو ـ شما»، جنابعالی و امثال اینها، و آن عبارتست از انسان بتمام حقیقتش ، نه یک جزء از مجموعش .
پس مراد به نفخ روح در جسد اینستکه جسد را بعینه بدن انسان کند؛ نه اینکه واحدی را ضمیمه واحد دیگری سازد، که هم ذاتش غیر آن باشد و هم آثار ذاتش غیر آثار ذات آن باشد، پس انسان بعد از ایتکه روح به بدنش تعلق می گیرد ، و بعد از آنکه روحش از بدنش مفارقت می کند ، در هر دو حال یک حقیقت است ، و آیه شریفه زیر هم همین معنا استفاده می شود: