معنای فطرت از زوایای مختلف

معنای فطرت از زوایای مختلف
در تعریف فطرت می توان از چند زاویه آن را مورد توجه قرار داد: در «منطق» به ادراکات بدیهی، اعم از تصور و تصدیق ، فطرت اطلاق می شود.
در «فلسفه» ، جوهر و ماهیت انسان و آنچه را که انسان با آن بالفعل می شود فطرت یا عقل می نامند. چنانکه فیض کاشانی فطرت را به معنای عقل گرفته است.
از زاویه ای دیگر علم حضوری انسان به بعضی از حقایق که بشر به صورت تکوینی (غیر اکتسابی) آن را دارا است (و به تعبیر معنوی از آن به حالت قدسی یاد می شود) فطرت اطلاق می شود .
در قرآن کریم به این جنبه توجه شده است .
چنانکه حضرت امیر(ع) می فرماید: «جابل القلوب علی فطرتها» و با در نظر گرفتن این روایت «لا تدرکه العیون به مشاهدة الابصار و لکن رأته القلوب بحقایق الایمان» خداوند با مشاهده چشم سر درک نمی شود، بلکه قلوب با حقایق ایمان او را مشاهده می کنند. در اینجا فطرت به معنای مشاهده قلبی و بینش شهودی است و از این جهت آگاهانه تر و والاتر از غریزه است.
در معنای اصطلاحی فطرت : خلاصه آنچه گفته شده: منظور از فطرت الله همان ابداع و آفرینشی است که خدای متعال در وجود مردم از گرایش به شناخت خدای متعال متمرکز ساخته و آن همان نیرو و توانایی است که در انسان برای شناخت خدا نهاده شده که در بعضی آیات نیز بدان اشاره شده است :
«لئن سالتهم من خلقهم لیقولُنَّ الله » زخرف ۸۷ )
«ربکم رب السموات و الارض الذی فطرهن» انبیاء ۵۶ ) .
و آیه ۳۰ سوره روم متکفل مفهوم عمیق فطرت است.
(پس روی خود به سوی دین حنیف کن که مطابق فطرت خدا دادی است . فطرتی که خدا بشر را بر آن آفریده و در آفرینش خدا دگرگونی نیست. این است دین قیم، ولی بیشتر مردم نمی دانند) .بنابراین فطرت ، خلقتی است که مردم بر آن آفریده شده اند ، و بقولی ، ولایت تکوینی است که در همه موجودات سریان دارد و ولایت تکلیفی که همه مردم به آن مکلف شده اند مطابق ولایت تکوینی است.
و نیز علاوه بر این ویژگیهای دیگری از آیه برای فهم مفهوم آیه می توان بدست آورد.