تفسیر موضوعی

تفسیر موضوعی
تفسیر موضوعی این است که یک مفسر موضوع معینی را انتخاب، و از اول قرآن تا آخر قرآن هر آیه ای که متعلق به آن موضوع است جمع آوری و در کنار هم تفسیر و بیان میکنند. مثلا موضوع ما «الله» است، اسماء و صفات خداوند و توحید، یعنی معرفت خدا و ارتباط ما با خدا (توحید و شناخت موحد حقیقی است) لذا به مسأله تجلی اسماء و صفات خداوند در قرآن می پردازیم. پس باید خدا را شناخت تا با او ارتباط بر قرار کرد .
ابن مسعود می گوید هرکس بخواهد علوم اولین و آخرین را به دست آورد ، قرآن بخواند و در قرآن تأمل کند چنانکه قرآن کریم می فرماید :
(قُل لَّوْ كَانَ الْبَحْرُ مِدَادًا لِّكَلِمَاتِ رَبِّي لَنَفِدَ الْبَحْرُ قَبْلَ أَن تَنفَدَ كَلِمَاتُ رَبِّي وَلَوْ جِئْنَا بِمِثْلِهِ مَدَدًا)
(بگو اگر دریاها مرکب باشند تا کلمات پروردگارم با آن نوشته شود ، آب دریاها تمام می شود و کلمات پروردگارم تمام نمی شود اگر چه مثل همین دریاها بر آنها افزوده گردد).
و چون خداوند وجود مطلق و نامتناهی است ، لذا کلمات خداوند تناهی ندارند، پس آنطور نیست که انسان قادر باشد به آسانی به معارف و حقایق و لطایف قران برسد، و نيز كسب معرفت الله در قران نياز به صفاي باطن و نيز نياز به تأمل و توجه خاص دارد كه بتواند باندازه سعه وجودي خود به معرفت قراني توفيق يابد.
و چون بخش دوم مطالب قرآن مربوط به موحد است ، موحد یعنی انسانی که به بالاترین درجه ای از توحید و معرفت الله رسیده باشد، یعنی عبد حقیقی باشد ، ما هر روز در نماز میخوانیم ؛
«اشهد ان محمد عبده و رسوله» که چون حضرت عبد بود رسول خدا شد .