پاره ای از سخنان مفسرین

پاره ای از سخنان مفسرین
بانو امین بیان می دارد : برای توضیح آیات پاره ای از سخنان مفسرین را ترجمه می نمایم:
۱ ـ این تشریفات اشاره به این است که وقتی به ماء طهور قلب انسان از تمام کثافات اخلاقی و اوصاف بهیمی و سبعی پاک و پاکیزه و مصفی گردید ، نور جمال الهی در قلب وی منعکس می گردد ؛ و این منتهی درجه و بالاترین مقام صدیقین است .
۲ ـ حوض کوثر در بهشت مخصوص به رسول (ص) است و چهار حوض دیگر اختصاص به متقیان دارد ، آب ، شیر ، وخمر و عسل . که در سوره محمد (ص) ذکر شده :

و در سوره الرحمن
و دو چشمه دیگر مخصوص به خاشعین است و آنها کسانی هستند که هیبت و خشیت حق تعالی بر قلب آنها مستولی گردید و اشاره به آن دارد «فیها عینان تجریان» ۵۰
و دو چشمه مخصوص اهل یمین است «فیها عینان نضّاختان» ۶۶ الرحمن
بیان این چهار چشمه در سوره الرحمن است .
و دیگر چشمه رحیق که مخصوص به «ابرار» است «

و دیگر چشمه «تسنیم» است که مخصوص «مقربین» است که در سوره مطففین ذگر شده است.

و دو چشمه دیگر مخصوص «اهل بیت » و آنرا سلسبیل نامند و شراب طهور که از ایشانست ، و محققین آنرا شراب شهود گویند و مرآت دل نوشنده را به لوامع انوار قدم روشن ساخته ، و مهیای عکوس ازل و ابد گردانیده و وقت و حال وی را چنان صاف می گرداند که بکلی شوائب غیریت در مشارع وحدت باقی نماند و رنگ دوگانگی مبدل گردانیده ، و جام مدام یک رنگ سازد..
همه جام ست و نیست گوئی می    /     همه می است نیست گوئی جام
عارفی گفته ^{اگر فردا بزم نشینان داربقا را برای اینکه خواهند بانان شراب طهور چشانند ، امروز به اولیاء از آن نصیبی تمام داده اند. (از سقاهم ربهم بین جمله ابرار مست ، در جمال لایزال هفت و پنج چهار مست.).}

در آخرین آیه مورد بحث آخرین سخن را در این زمینه بیان کرده :
إِنَّ هَٰذَا كَانَ لَكُمْ جَزَاءً وَكَانَ سَعْيُكُمْ مَشْكُورًا ﴿٢٢﴾
[به آنان گويد :] يقيناً اين [نعمت ها] پاداش شماست و تلاشتان مقبول افتاده است
به آنان خطاب می شود : این نعمتهای عظیم و مواهب بی نظیر پاداش اعمال شما است ، و سعی و کوشش و تلاش شما در طریق اطاعت فرمان حق مقبول و شکور است . مبادا کسی تصور کند این مواهب و پاداشهای عظیم را بی حساب می دهند ؛ اینها همه جزای سعی و عمل است و پاداش مجاهدتها و خودسازیها و چشم پوشی از گناه است.
در این آیه باید کلامی در تقدیر گرفت که در معنی چنین می شود به ابرار و نیکوکاران که مصداق حقیقی آن عترت رسول الله (ص) می باشند که باتفاق شیعه و سنی این آیات در شأن آنها نازل شده ، و عموماً شامل می شود تمام ابرار و نیکوکاران را گفته شود : این همه تشریفات و نعمتها پاداش و جزای اعمال نیک شما است ، و سعی و زحمت شما رضایت بخش و مقبول و پسندیده است .
بیان این مطلب خود لذت و لطف خاصی دارد که خداوند که خداوند بزرگ ، با فرشتگان او ، ابرار و نیکوکاران را مخاطب ساخته و بعنوان قدردانی و تشکر از آنها می گوید: اینها همه پاداش اعمال شماست ، و سعی شما مشکور است بلکه به گفته بعضی از مفسرین این نعمتی است مافوق همه نعمتها و موهبتی است بالاتر از همه مواهب که خداوند از انسان تشکر کند.
تعبیر به «کان» که فعل ماضی است ممکن است به این باشد که این نعمتها از قبل برای شما فراهم شده است ؛ چرا که هر وقت کسی به مهمان خود بسیار اهمیت دهد ، وسائل پذیرائی او را از مدتها پیش آماده می کند.
نکته دیگر این که : اگر چه یکی از أسماء الحسنی «الشکور» است ، لکن چون شکر به معنی حقیقی که سپاسگذاری و اظهار امتنان در مقابل نعمت است نسبت به حق تعالی روا نیست ؛ باید حمل بر مجاز شود.
«عمل شما وقتی با خلوص نیت توأم گردیده مرضی و مقبول عندالله است» و چون مرضی بودن نزد حق تعالی بالاترین منقبت و فضیلت و منزلت ابرار به شمار میرود ، اینست که بیان ^{منزلت آنان را تا اینجا به پایان می رساند.}