یا قدیم

۷ـ یا قدیم
یکی از اسماء الهی «یا قدیم» است
قِدَم : ضدّ حادث است.

اسمی برای خداوند است، به دلیل اینکه سابقه عدم ندارد؛ چنانچه حضرت علی (ع) فرمود: او قدیم است و قبل از هر چیز حتی زمان (قدیم زمانی) حادث نیست هر آغازی که برایش تصور شود او پیش از آن بوده است.

مرحوم.حاجی سبزواری اعلی مقامه، ذیل شرح این اسم هفت قدمت را ذکر و بیان می کند، تقدم و قدیم بودن حضرت حق شامل همه این انواع تقدم ها می شود و ذات مقدسش جمیع انحاء تقدم را دارد

حقیقت قدمت خداوند

یکی از انحاء قدمت که شاید مهم ترین معنای قدمت در اسم «یا قدیم» باشد ، قدمت حقیقی و حقیقت قدمت است که اصلاً وجود موجودات مال اوست و حقیقتا اصل اوست ، و دیگران سایه بوده و موجود نیستند.

آن قدمت حقیقی که منحصر به ذات الهی است، قدمت افاضه وجود است. نه اینکه او فقط بخاطر معلول بودن موجودات قدمت ذاتی دارد، چرا که هر علتی بر معلولش قدمت ذاتی دارد، بلکه او قدمت حقیقی دارد و در نگاه دقیق تر نمی شود به او علت هم گقت .

شخص حکیم می گوید چون او علت موجودات است و علت بر معلول تقدم دارد، مثلا گردش دست علت گردش کلید است و گردش دست بر گردش کلید تقدم دارد گر چه از لحاظ زمانی با هم باشند .

اما قدمت حقیقی آن است که اصلا وجود مال خداست ؛ نه اینکه او علت بوده و حرکت مال اوست. لذا « قدمت حقیقی قدمت افاضه وجود است »

*حکیم فقط تقدم زمانی و ذاتی را می بینند در حالی که «تقدم حقیقی» هم هست که همه انواع تقدم ها را در بر دارد و معنای اسم «یا قدیم» این است .

اسم «قدیم» نمی خواهد بگوید که خدا از لحاظ زمانی قبل از همه بوده است، معلوم است که خداوند ذاتاً قبل از ما (و همه موجودات) بوده است؛ چرا که هر علتی ذاتا قبل از معلولش است ، بلکه میخواهد بگوید که خداوند «قدمت حقیقی» دارد یعنی هر چه هست اوست و بقیه هیچ.

اهل عرفان عبارتی دارند که می گویند: «موجودات عالم وجود را بو نکرده اند» همان گونه که آیینه نور ندارد. اگر آیینه نورش واقعا از خودش است یک ثانیه بعد از خاموشی چراغ هم آنرا نشان بدهد اما نمی تواند. و اصلا نوری ندارد بلکه این انعکاس نوری است که از منبع نور به آن تابیده است.

لذا چون این بحث نیاز به بعضی مطالب فلسفی دارد، و قصد ما با بیانی ساده اشاره به نکات عرفانی اسماء و صفات است ، لذا عزیزان می توانند به کتبی در شرح الاسماء مراجعه کنند و به این دلیل ما فقط به بعضی از اسماء اشاره کنیم.