دو دستور مهم

دو دستور مهم
در این آیه دو دستور مهم ذکر شده ، در حقیقت دستور اول توجه به مبداء است ، و دستور دوم توجه به معاد، لذا دستور اول نیروی مراقبت را در انسان زنده می کند که مواظب اعمال خودت باش خدا را از یاد مبر.
و دستور دوم: احساس پاداش و کیفر را و جزای عمل را .
بدون شک کسی که بداند شخص خبیر و آگاهی تمام اعمال او را می بیند و ثبت می کند، و ضبط می نماید ، و از سوی دیگر محکمه و دادگاه عدلی برای رسیدگی به تمام جزئیات آن تشکیل می دهد، چنین انسانی کمتر آلوده گناه و فساد می شود.
جمله «لا یجزی » از ماده جزا است ، و جزا از نظر لغت به دو معنی آمده یکی پاداش و کیفر دادن چیزی (چنانکه گفته می شود جزاه الله خیراً) خداوند او را پاداش دهد
و دیگری کفایت کردن و جانشین شدن و تحمل نمودن همانطور که در آیه مورد بحث آمده است. «لا یجزی والد عن ولده» هیچ پدری، مسئولیت اعمال فرزندش را قبول نمی کند و جای او نمی نشیند و از او کفایت نمی کند. ممکن است هر دو به یک ریشه باز گردد، چرا که پاداش عمل ، جانشین عمل می شود و به مقدار آن است (دقت کنید).
به هر حال در آن روز هر کس چنان به خود مشغول است و در پیچ و خم اعمال خود گرفتار، که به دیگری نمی پردازد. حتی پدر و فرزند که نزدیکترین رابطه ها را با هم دارند هیچکدام به فکر دیگری نیستند.
این آیه مانند همان که در اول سوره حج آمده ، که در باره قیامت و زلزله آن می گوید:
«یا أَيُّهَا النَّاسُ اتَّقُوا رَبَّكُمْ ۚ إِنَّ زَلْزَلَةَ السَّاعَةِ شَيْءٌ عَظِيمٌ ﴿١﴾ يَوْمَ تَرَوْنَهَا تَذْهَلُ كُلُّ مُرْضِعَةٍ عَمَّا أَرْضَعَتْ وَتَضَعُ كُلُّ ذَاتِ حَمْلٍ حَمْلَهَا وَتَرَى النَّاسَ سُكَارَىٰ وَمَا هُمْ بِسُكَارَىٰ وَلَٰكِنَّ عَذَابَ اللَّهِ شَدِيدٌ ﴿٢﴾
اى مردم ! از پروردگارتان پروا كنيد ، بى‏ترديد زلزله قيامت ، واقعه‏اى بزرگ است . «۱» روزى كه آن را ببينيد [مشاهده خواهيد كرد كه] هر مادر شير دهنده‏اى از كودكى كه شيرش مى‏دهد ، بى‏خبر مى‏شود ، و هر ماده باردارى بار خود را سقط مى‏كند ، و مردم را مست مى‏بينى در حالى كه مست نيستند ، بلكه عذاب خدا بسيار سخت است(.
در باره شدت آن روز، علاقه و عاطفه مادر را بیان می کند و می فرماید: روزی که آن را مشاهده کنید مادران شیرده فرزندان شیرخوار خود را فراموش می کنند.
قابل توجه اینکه، در آیه قبل، در مورد پدر لایجزی فعل مضارع تعبیر می کند و در مورد فرزند جاز اسم فاعل. ممکن است اشاره به مسئولیت و وظیفه فرزند در مقابل پدر باشد، زیرا اسم فاعل دوام و تکرار بیشتری دارد.
به تعبیر دیگر، از عواطف پدری انتظار می رود که لااقل در پاره ای از موارد تحمل عذاب فرزند را بکند. آنچنان که در دنیا با ناملایمات او را به جان می خرید.
ولی در مورد فرزند انتظار می رود که مقدار بیشتری از ناملایمات پدر را به خاطر حقوق فراوانی که بر او دارد متحمل شود. در حالی که هیچیک از این دو در آن روز کمترین مشکلی را از دیگری نمی گشاید. و همه گرفتار اعمال خویشند و سر در گریبان خود .
در پایان آیه ، انسان را از دو چیز بر حذر می کند. می فرماید: وعده خدا حق است « إِنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ ». مبادا زندگی شما را گول بزند، مبادا شیطان شما را گول بزند.