تفسیر «بسم الله الرحمن الرحیم» از امام صادق(ع)

 

تفسیر «بسم الله الرحمن الرحیم» از امام صادق(ع)

با: بسم الله: بهاء و روشنی حضرت احدیت.
سین: سناء و رحمت اوست.
م: اشاره به مُلک و مجد و شکوه اوست.
الله: معبود همه موجودات، و هستی از آن اوست.
رحمن: مهربانی اوست در دنیا.
رحیم: رحمت دارد در قیامت.

یکی از معانی «ب» در عربی، یاری خواستن است. بنابراین: «ب» در «بسم الله الرحمن الرحیم» یعنی از خداوند بخشنده مهربان یاری می‌جوییم.

*شاید معنای این که می گویند: تمام قرآن در سوره حمد، و تمام سوره حمد در بسم الله، و تمام بسم الله در حرف «باء» خلاصه می شود، این باشد که آفرینش هستی و هدایت آن، همه جا استمداد از اوست؛ چنان که رسالت پیامبر اکرم(ص) نیز با نام او آغاز گردید:«اقرأْ باسم ربک»؛ بخوان به نام پروردگارت.

*در حدیثی ابن عباس گفت: حضرت علی(ع) از اول شب تا آخر شب از برای من تفسیر فاتحة الکتاب می گفت، هنوز از تفسیر باء «بسم الله» نگذشته بود. بعد فرمود، من آن نقطه ام که در تحت باء «بسم الله» است.

و نیز از آن حضرت منقول است که: «آن‌چه در جمیع کتب الهی است در قرآن است، و آن‌چه در همه سور فرقانی است در «بسم الله الرحمن الرحیم» است، و آن‌چه در «بسم الله» ثابت است، نقطه باء بر آن دلالت دارد، منم آن نقطه ای که در تحت باء «بسم الله» است».

این‌ها همه اسراری است که اگر ما توان فهم آن‌ها را نداریم مصلحت این است که با شهامت بگوییم نمی‌دانیم؛ نه این‌که مثل صاحب تفسیر «المنار» که وی چون قادر به درک معارف بلند، و رموز الهی این روایت نگردیده، آن‌را نپذیرفته و از مخترعات «غلات در دین» دانسته است. ما موظفیم ظاهر را گرامی بشماریم و نیز مأموریم که به همراه ظاهر تا آن‌جا که میسور است حرکت کنیم.