رب العالمین
عالمین در پاره ای از موارد معنی وسیعتری دارد و انسان و موجودات دیگر جهان را در بر می گیرد. مانند آیات زیر:
فَلِلَّهِ الْحَمْدُ رَبِّ السَّمَاوَاتِ وَرَبِّ الْأَرْضِ رَبِّ الْعَالَمِينَ
نهايتاً همه ستايشها مخصوص خداست كه پروردگار آسمانها و پروردگار زمين و پروردگار جهانيان است؛«۳۶» و كبريايى و عظمت در آسمانها و زمين ويژه اوست
و در آیه دیگر می فرماید:
قَالَ فِرْعَوْنُ وَمَا رَبُّ الْعَالَمِينَ ﴿٢٣﴾ قَالَ رَبُّ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَمَا بَيْنَهُمَا إِنْ كُنْتُمْ مُوقِنِينَ ﴿٢٤﴾ قَالَ لِمَنْ حَوْلَهُ أَلَا تَسْتَمِعُونَ
فرعون گفت: پروردگار جهانيان چيست؟«۲۳» گفت: اگر باور مىكنيد همان پروردگار آسمانها و زمين و آنچه ميان آنهاست.«۲۴» [فرعون از روى مسخره] به افراد پيرامونش گفت: آيا نمىشنويد [كه چه مىگويد؟!] «۲۵»
هدف از بعثت انبیاء، معرفت الله است
تمام پیامبرانی که از جانب خداوند مبعوث، و کتب آسمانی که نازل شده اند برای این بوده که مردم را به سوی خداوند هدایت کنند، یعنی همه آمده اند که خبر بدهند از «خداوند متعال و رب العالمین.» منتهی هر دینی کاملتر از دین پیشین بوده، اما آن طوری که قرآن خدا را معرفی کرده و درباره اسماء و صفات خداوند بیاناتی دارد، هیچ پیامبری اینگونه عمیق خداوند را معرفی نکرده است؛ چون عقول مردم آن طور نبود که خداوند را با آن صفات بشناسند
هنگامی که پیامبران به آنها میگفتند بتها را نپرستید و به خدای یگانه ایمان بیاورید، تعجب میکردند، می گفتند چطور میشود چیزی را که دیده نمی شود بپرستیم؟ همه مردم به خدا ایمان دارند، اما آن خدا کیست؟ برای آنها قابل فهم نبوده.
وقتی که فرعون میگوید «انا ربکم الاعلی» تصور میکرده اند که فرعون، رب است؛ چون معنی رب و صفات رب را نمی دانستند. تا جایی که [فرعون] گفت: اگر معبودى جز من بگيرى، قطعاً تو را از زندانيان [كه زير سختترين شكنجهاند] قرار خواهم داد.
از عبادت فرعون تا گوساله پرستی
و در سوره اعراف در داستان حضرت موسی می بینیم بنی اسرائیل با آن همه معجزاتی که دیدند، باز رب خود را نشناختند. روزی پیروی فرعون، و روزی دیگر هم بعد از آن همه معجزات از خدای خود، گوساله پرست شدند!
وَجَاوَزْنَا بِبَنِي إِسْرَائِيلَ الْبَحْرَ فَأَتَوْا عَلَى قَوْمٍ يَعْكُفُونَ عَلَى أَصْنَامٍ لَهُمْ قَالُوا يَا مُوسَى اجْعَلْ لَنَا إِلَهًا كَمَا لَهُمْ آلِهَةٌ قَالَ إِنَّكُمْ قَوْمٌ تَجْهَلُونَ
و بنىاسرائيل را از دريا [يى كه فرعونيان را در آن غرق كرديم] عبور داديم؛ پس به گروهى گذر كردند كه همواره بر پرستش بتهاى خود ملازمت داشتند، گفتند: اى موسى! همان گونه كه براى آنان معبودانى است، تو هم براى ما معبودى قرار بده!! موسى گفت: قطعاً شما گروهى هستيد كه نادانى مىورزيد.
بههرحال کاملترین معرفت و معرفی خداوند در قرآن است. لذا با علم و اخلاص باید گفت «الحمد لله رب العالمین».
الحمد لله: چون مرجع حمد صفات کمال است، «و لله اسماء الحسنی» از این جهت در
«الحمد لله رب العالمین» حمد را به خود اختصاص داد:
بـیـنایـی هـر دیـده بیـنـا او بـین
زیبـایـی هـر چهـره زیبـا هـمـه او دان
هر چیز که دانی جز از او، دان که همه اوست
یا هیچ مدان در دو جهان، یا همه او دان