برداشت اخلاقی
رحمت از جلوه های اسماء جمالیه حق بهشمار می آید که خدای سبحان با بسط و اعطای آن، باعث حفظ نظام و بقای نسل گردید. اگر رحمت و رأفت و عطوفت نبود، هیچ حیوان و انسانی رنج بی پایان حیات، و زحمات طاقت فرسای تربیت فرزندان را تحمل نمیکرد و در نتیجه، نظام فردی و اجتماعی دچار اخلال و اضمحلال می شد.
حتی می توان گفت، در اثر همین رحمت و رأفت بوده که انبیای عظام و علمای اعلام برای خارج کردن بشر از چاه عمیق نفسانیت و ظلمات حیوانیت به سوی نور و جلوات حق و انسانیت، آن همه مشقات و مصائب کمرشکن این رسالت الهی را به جان میخریدند.
قرآن کریم از رسول اکرم(ص) با چنین خصوصیتی یاد می کند که او «رحمة للعالمین» (رحمت برای عالمیان) است؛ تا جایی که رنج بردنتان برای او گران است و به شما علاقه وافر دارد و با مؤمنان، مهربان و رحیم است.
و در جای دیگر می فرماید:
لعلک باخِعٌ نفسک الا یکونوا مؤمنین
شاید خویشتن را تلف کنی که چرا آنها مؤمن نمی شوند.
انسانی که موفق به کسب اخلاق فاضله و تخلق به فضائل نفسانیه شده، همواره سعی می کند در زندگی خود با همه افراد بشر با رحمت و محبت برخورد کند.