مطلبی درباره صبر

مطلبی درباره صبر

معنای صبر این نیست که انسان خود را آماده هر مصیبتی کند، و نیز این نیست که آدمی چون زمین مرده زیر دست و پای دیگران بیفتد، مردم او را لگدکوب کنند، و مانند سنگ دم پا بازیچه اش قرار دهند؛ زیرا خدای سبحان آدمی را طوری خلق کرده که به حکم فطرتش خود را موظف می داند هر مکروهی را از خود دفع نماید، و خدا هم او را به وسائل ابزار دفاع مسلح نموده، تا به قدر توانایی اش از آن ها استفاده کند، و چیزی را که این غریزه را باطل و عاطل سازد نمی توان فضیلت نام نهاد.

بنابراین، صبر عبارت است از این که انسان در قلب خود استقامتی داشته باشد که بتواند کنترل نظام نفس خویش را، که استقامت امر حیات انسانی و جلوگیری از اختلال آن بستگی به آن نظام دارد در دست گرفته، دل خود را از تفرقه و تلاشی و نسیان تدبیر و خبط فکر و فساد رأی باز دارد.
پس صابران آن هایند که در مصائب استقامت به خرج داده و از پا در نمی آیند، و هجوم مکاره پایشان را نمی لغزاند، بر خلاف غیر صابران که در اولین برخورد با ناملایمات چنان فرار می کنند که پشت سر خود را هم نگاه نمی کنند.(یعنی مقاومت ندارند و ممکن است مبتلا به گناه و یا تصمیم هایی نادرست شوند).

از همین جا معلوم می شود که صبر چه فضیلت بزرگی، و چه راه خوبی برای مقاومت در برابر مصائب است؛ ولی با این حال به تنهایی کافی نیست که عافیت و سلامت را که در مخاطره بوده برگرداند.

در حقیقت صبر مانند دژی است که انسان از ترس دشمن بدان پناهنده شود، ولی این دژ نعمت امنیت و سلامتی و حریت حیاة را به انسان عودت نمی دهد، و چه بسا محتاج به سبب دیگری شود که آن سبب رستگاری و پیروزی را تأمین نماید.

این سبب در آیین توحید عبارت است از خدای عزّسلطانه؛ یک نفر موحّد وقتی ناملایمی می بیند و مصیبتی به او روی می‌آورد، نخست خود را در پناه دژ محکم صبر قرار داده، بدین وسیله نظام عبودیت را در داخل خود درست کرده و از اختلال آن و تلاشی لشکر قوا و مشاعرش جلوکیری می کند، و سپس بر پروردگار خود که فوق همه سبب ها است توکل جسته و امید می‌دارد که او وی را از شرّی که به او روی آورده حفظ کند، و همه اسباب را به سوی صلاح حال او متوجه سازد که در این صورت کار او کار خود خدای‌تعالی شده، و خدا هم که بر کار خود مسلط است، اسباب را هر چند سبب بیچارگی او باشد به سوی سعادت و پیروزی او جریان می دهد. در این باره قرآن کریم می فرماید:

وَاسْتَعِينُوا بِالصَّبْرِ وَالصَّلَاةِ وَإِنَّهَا لَكَبِيرَةٌ إِلَّا عَلَى الْخَاشِعِينَ

از صبر و نماز [براى حل مشكلات خود و پاك ماندن از آلودگى‏ها و رسيدن به رحمت حق] كمك بخواهيد و بى‏ترديد اين كار جز بر كسانى كه در برابر حق قلبى فروتن دارند سخت است.