هشتمین نعمت زمین

نکته ها

۱ ـ بعد از بیان نعمت الهی و نعمت تعلیم و بیان حساب و خورشید و ماه و سجده موجودات که نوعی توجه به رابطه خدا با انسان و طبیعت است، این آیات نحوی رابطه انسان با جامعه را مطرح می کند .

پیام ها

۱ ـ جایگاه آسمان و زمین تصادفی نیست. برافراشتگی آسمان و حجم و اندازه و فاصله ستارگان ، حکیمانه و جلوه ای از رحمت الهی است. «الرّحمن…و السماء رفعها و وضع المیزان»
۲ ـ نظام هستی بر پایه میزان است. زندگی ما نیز باید بر مدار میزان باشد. «وضع المیزان الاّ تطغوا فی المیزان» .
۳ـ عدل و میزان، هم در آسمان عامل ثبات و پایداری است، هم در زمین و هم جامعه. «وضع المیزان الاّ تطغوا فی المیزان» .
۴ ـ جامعه برای رسیدن به رستگاری دو بال می خواهد: علم و عدالت . (در دنیای امروز علم هست ولی عدالت نیست.).
۵ـ راه رسیدن به عدالت، عمل به قرآن است . «علّم القرآن…الاّ تطغوا فی المیزان» .

هشتمین نعمت زمین

« وَالْأَرْضَ وَضَعَهَا لِلْأَنَامِ »
و زمین را برای خلایق آفرید.
لام للانام لام غایت است که برای فایده عمل آرند.
هشتمین از تظاهرات فیض رحمانی زمین، و نعمتهای آنست.

کلمه «أنام» را بعضی به معنی انسانها و بعضی «انس و جن» و بعضی (به هر موجودی ذی روح) تفسیر کرده اند، البته جمعی از ارباب لغت و مفسران آن را به مطلق خلق نیز تفسیر کرده اند. ولی قرائن موجود و خطابهای سوره که متوجه انس و جن است نشان می دهد که منظور به اینجا همان انس و جن است.

آری این کره خاکی در اینجا به عنوان یک موهبت مهم الهی ذکر شده و در آیات دیگر به عنوان «مهاد» (گهواره) یاد کرده. أَلَمْ نَجْعَلِ الْأَرْضَ مِهَادًا فراشاً موطاً للاستقرار

بعنوان قرار گاه مطمئن و آرام و آماده ای است، که برای غالب ما اهمیتش در حالت عادی درک نمی شود، اما هنگامی که یک (زلزله) زمین لرزه کوچک همه چیز را به هم می ریزد، و یک آتشفشان، شهری را زیر مواد مذاب و دود و آتش دفن می کند، به این حقیقت پی می بریم که این زمین آرام چه نعمت و برکتی است مخصوصاً‌ به آنچه دانشمندان درباره سرعت زمین به دور خود، و به دور آفتاب،‌ گفته اند بیندیشیم، اهمیت این آرامش در عین حرکت سریع و سرسام‌ آورش، نه یک حرکت بلکه انواع حرکات مختلف روشنتر می شود.

سرعت حرکت زمین به دور خورشید (حرکت انتقالی) ۳۵ کیلومتر در ثانیه ذکر کرده اند و سرعت سیر آن به دور خود در حدود ۱۶۰۰ کیلومتر در ساعت (در مناطق استوايی) است.

تعبیر (وضع) در مورد زمین در برابر (رفع) در مورد آسمانها علاوه بر لطف خاصی که در این مقابله است ، اشاره پر معنائی به تسلیم بودن زمین و منابع آن در خدمت انسانها است همانگونه که فرمود:
« هُوَ الَّذِی جَعَلَ لَکُمُ الْأَرْضَ ذَلُولًا فَامْشُوا فِی مَنَاکِبِهَا وَکُلُوا مِن رِّزْقِهِ »
او کسی است که زمین را (رام) و «مسخر» شما قرار داد، در جاده ها و طرق مختلف آن حرکت کنید، و از رزق الهی که در آن آفریده شده است استفاده کنید.

و به این ترتیب هشتمین نعمت بزرگ را در این سلسله مشخص می کند.
و نیز گفته شده : اینکه مقصود از انام خصوص انسان است یا اعم از انسان و جن و یا مقصود تمام خلق روی زمینند هر کس نسبت بان اظهار رأی نموده . لکن وقتی این آیه را با آنجا که فرمود: «خلق لکم ما فی الارض جمیعاً» جمع کنیم می توان چنین استفاده کرد ، اگر چه لفظ «انام» تعمیم داشته باشد و اهل زمین را شامل گردد، لکن علت غائی خلقت زمین و آنچه در زمین است نفع برداری انسان است.

و در تفسیر روح البیان. چنین گوید، اشاره به بسط ارض وجود بشریت است تا اینکه هر صنفی از افراد بشر تعیّش و زندگی خود را بر آنچه ملایم طبع آنهاست به کمال برسانند.

چنانچه: تعیش نوع بشر به استیفای شهوات حیوانی و لذائذ جسمانیه است، و تعیش ارباب قلوب و اهل معنی به واردات غیبیة و الهامات قلبیه است ، و تعیش ارواح علویه بتجلیات روحانیه و محاضرات ربانیه انجام گیرد، و تعیش صاحبان اسرار لاهوتیه قدسیه به تجلیات ذاتیه احدیه که معنی و فنا کننده ماسو است خاتمه می یابد.