گوشه ای از نعمتهای خدای رحمن

گوشه ای از نعمتهای خدای رحمن

اولین نعمت «تعلیم قرآن» ، دوم «خلق انسان» ، سوم «علم بیان» ، چهارم: الشمس و القمر بحسبان، پنجم: «النجم و الشجر یسجدان» ، ششم: «و السماء رفعها» ، هفتم: «وضع المیزان و (میزان اعمال در قیامت) ، هشتمین نعمت «وضع زمین» ، نهمین و دهمین نعمت «فاکهه و نخل» یازدهمین و دوازدهمین نعمت «الحب و الریحان» .

. و می فرماید: « فَبِأَیِّ آلَاء رَبِّکُمَا تُکَذِّبَانِ » ، ۳۱ بار تکرار شده است
پس از ذکر این نعمتهای گوناگون مادی و معنوی در آخرین آیة مورد بحث جن و انس را مخاطب ساخته، می گوید: کدامیک از نعمتهای پروردگارتان را تکذیب می کنید؟

نعمتهائی که یکی از دیگری گرانبهاتر و پرارزش تر است، نعمتهائی که سراسر زندگی شما را در بر گرفته، و هر یک نشانه روشنی از قدرت و لطف و مهر پروردگار است چگونه ممکن است اینها را تکذیب کرد؟!

این استفهام، استفهام تقریری است که در مقام اقرار گرفتن می آورند، و لذا در روایتی به ما دستور داده شد که بعد از ذکر این جمله «فبأی آلاء ربکما تکذبان» عرضه داریم «لا بشیءٍ من آلائک رب اکذّب» پروردگار ما هیچیک از نعمتهای تو را تکذیب نمی کنم.

از جابر انصاری چنین نقل می کنند که گفته: پیغمبر اکرم (ص) این سوره را تا آخر بخواند، پس از آن فرمود: چرا شما را خاموش می بینم جنّیان از شما بهترند، زیرا که در عقب هر دفعه که آیه مبارکه به آنها خوانده می شد آنان در پاسخ می گفتند: (لا بشیئی من نعمک ربنّا نکذّب فلک الحمد) یعنی هیچیک از نعمتهای تو ای پروردگار انکار نمی کنیم و حمد و ستایش مخصوص به تو است، مفسران گویند ضمیر (کما) راجع به انس و جن است، به دلیل اینکه أنام آیه بالا « وَالْأَرْضَ وَضَعَهَا لِلْأَنَامِ » جن و انسند و نیز جان و ثقلان که در آیات بعد ذکر شده این تأکید می کند.

در این سوره سی و یک بار تکرار شده و تکرار نه فقط برای تأکید باشد، چنانچه در نظر اول چنین می آید بلکه تقریر و تنبّه و غافلین و توبیخ و تنبیه جاحدین و منکرین نعمتهای الهی است که عقب هر نعمتی تذکر می دهد، که بایستی یک یک موجودات بدانند که آنچه روی زمین و بالای زمین بلکه هر مملکتی که در عالم ظهور کرده و می کند تماماً‌ ملک خدا و تحت تصرف او و ظهور پرتوی است از رحمت رحمانیه غیر متناهیه او و نمایشی است که از فیض منبسط (و رحمتی وسعت کل شیء) بروز و ظهور نموده و نیز پس از دانستن و توجّه داشتن که هر چه موجود است از نعمتهای غیر متناهی اوست: و در مقام شکرگزاری ولی نعمت خود بر آیند .