سخنی پیرامون جن

اختلاف بین فلاسفه و حکماء در اینکه حقیقت جن چیست؟.

*مشهور و معروف بین علمای اسلامی این است که جن جسم لطیف شفّاف است که عنصر غالب آن آتش و هوا است و چون آتش و هوا سریع الانتقال است این است که افراد جن بتوانند به هر شکلی بخواهند متشکّل گردند.

برای ایضاح آن که حقیقت جن چیست، از کتاب تفسیر کبیر مختصری بیان می شود چنین گوید: که از زمان قدیم تا زمان جدید در آنکه ماهیت و حقیقت جنّ چیست مورد بحث دانشمندان عالم واقع بوده بعضی از فلاسفه و حکماء اصلاً وجود جن را منکر بودند و بسیاری از فلاسفه و قائلین به وجود ارواح معترف به وجود جن می باشند و فلاسفه جن را ارواح ارضی می نامند.

سخنی پیرامون جن

ابو علی سینا در رساله ئی که در حدود اشیاء نوشته چنین گفته: جن حیوانی است هوائی متشکّل می گردد به اشکال مختلف پس از آن گفته این معنی شرح الاسم است یعنی بیان اسم جن است نه حقیقت آن.

و جمهور ملییّن و کسانی که اهل ملت و دین می باشند، تماماً به وجود جن اذعان دارند لکن اختلاف آراء در این است که حقیقت جن چیست ؟

بعضی گمان کرده اند که جن جسم و جسمانی نیست بلکه به اعتبار ذات جوهریست مجرد و دارای انواع و اصناف بی شمار، بعضی اهل خیر و صلاح ، و بعضی اهل شرّ و فساد و عدد آنان را جز خدا نمی داند.

و این ارواح مجردّه هم می بینند و هم می شنوند و هم انجام اعمال شاقه می دهند و دور نیست بگوئیم هر نوعی از آنان به نوع مخصوصی از اجسام این عالم تعلق دارند و چنانچه در جای خود مبرهن گردیده که نفس ناطقه اول تعلق می گیرد به روح حیوانی که آن اجسام لطیف بخاری است که از قلب متصاعد می گردد به دماغ، و به توسط آن روح بخاری ، نفس ناطقه تصرف در اعضاء می نماید.

همین طور، دور نیست بگوئیم هر یک از افراد جن اول تعلق می گیرد به جزئی از اجزاء هوا، و هوا سریان و نفوذ می نماید در بعضی اجسام ثقیل و به این واسطه در اجسام تصرف می نمایند. و بعضی گویند: جن مجرد نیست بلکه مادی است.

و بین قائلین به جسمانی بودن جن دو رأی مختلف نقل شده بعضی اظهار نظر می کنند که تمام اصناف و انواع جن در جسمانی بودن و قابل ابعاد ثلاثه عرض، طول، عمق، داشتن مساویند، لکن در انواع و حقیقت مختلفند و دارای انواع بسیارند و هر نوعی را اصنافی است و هر صنفی از آنان را افراد زیادی است.

دیگری چنین اظهار می کند که اصناف و انواع جن در جسمانیت و لطافت و کثافت بسیار تفاوت دارند، و نیز بعضی از آنان علوی و بعضی سفلی می باشند.
و دیگری را عقیده است که تمام افراد و اصناف جنّ در ماهیت نوعی یکی می باشند و در عوارض و خصوصیات فردی تفاوت دارند.
فخر رازی: ادلّه و براهین هر یک از آراء و اعتراضاتی که بر یکدیگر وارد شده مفصلاً بیان می کند.